امیرکبیر
نخستین صدراعظم ایران در دوره ناصرالدین شاه قاجار / From Wikipedia, the free encyclopedia
میرزا محمدتقیخان فراهانی (۱۹ دی ۱۱۸۵ – ۲۰ دی ۱۲۳۰) ملقب به امیرکبیر، نخستین صدراعظم ناصرالدینشاه از ۲۸ مهر ۱۲۲۷ تا ۲۲ آبان ۱۲۳۰، مؤسس دارالفنون و ناشر روزنامه وقایع اتفاقیه بود.[1]
امیرکبیر | |
---|---|
صدراعظم ایران | |
دوره مسئولیت ۲۸ مهر ۱۲۲۷ – ۲۲ آبان ۱۲۳۰ | |
پادشاه | ناصرالدینشاه قاجار |
پس از | حاجی میرزا آقاسی |
پیش از | میرزا آقاخان نوری |
اطلاعات شخصی | |
زاده | ۱۱۸۶ خورشیدی هزاوه، اراک، ایران |
درگذشته | ۲۰ دی ۱۲۳۰ خورشیدی (۴۵–۴۴ سال) حمام فین، کاشان، ایران |
علت مرگ | ترور |
آرامگاه | حرم امام حسین، کربلا، عراق |
همسر(ان) | جانجانخانم (جداشده) عزتالدوله (ا. ۱۲۲۷) |
فرزندان | میرزا احمدخان ساعدالملک امیرزاده خانم سلطانه خانم تاجالملوک همدمالملوک |
پیشه | سیاستمدار |
مؤسس مدرسهٔ دارُالفُنونانتشار روزنامهٔ وقایع اتفاقیهرسیدگی به وضع مالیه |
امیرکبیر در مدت صدارت خود در ۳۹ ماه اصلاحاتی بر ایجاد نظم مالی و نظم در شبکه قدرت انجام داد که باعث برانگیختن خصومت در افراد با نفوذ دربار شد. عاقبت مادر شاه مهد علیا، معاون صدراعظم میرزا آقاخان نوری و میرزا یوسف خان آشتیانی حسابدار دربار برای برکناری و تبعید او به کاشان و سپس ایجاد سوءظن در شاه جوان و اقدام به قتل او در حمام فین کاشان اقدام نمودند.[2]
به دستور امیرکبیر، سید باب رهبر جنبش بابیه در تبریز تیرباران شد و پیروان او که منادی نوسازی جامعه و زدودن آن از قشر روحانیون بودند، سرکوب شدند.[3][4] برخی از نویسندگان[چه کسی؟] نتیجه این عمل را بسته شدن راه نوگرایی و اصلاحات و در نتیجه، تداوم سیطره کامل روحانیت شیعه بر امور کشور تا پایان قرن نوزدهم و پس از آن دانستهاند.[4][5]
علی رضاقلی یک فصل از جامعهشناسی نخبهکشی را به امیرکبیر اختصاص داده[6] و معتقد است جامعه ایرانی درحالت عادی، امثال سالارها، آصفالدولهها و میرزا آقاخانها را تولید میکرد و اگر استثنائاً و اشتباهاً اشخاصی مثل امیرکبیر پا به عرصه فعالیت میگذاشتند، به سرعت اشتباه خود را جبران و در مدت کوتاهی آنها را میکشت.[7]