جغرافیای افغانستان
جغرافیای طبیعی کشور افغانستان / From Wikipedia, the free encyclopedia
افغانستان سرزمینی کوهستانی و محصور در خشکی است که در قلب قاره آسیا جای گرفتهاست. این سرزمین در نیمکرهٔ شمالی، نیمکرهٔ شرقی و در محدودهٔ آسیای میانه و آسیای جنوبی و حد فاصله آسیای غربی و آسیای شرقی واقع است. مساحت آن ۶۵۲٬۲۲۵ کیلومتر مربع و چهل و یکمین کشور جهان از نظر پهناوری بهشمار میآید.
برای تأییدپذیری کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است. |
قاره | آسیا |
---|---|
منطقه | آسیا |
مختصات | ۳۳°۰۰′ شمالی ۶۵°۰۰′ شرقی |
مساحت | رتبهبندی ۴۰ام |
کل | ۶۴۷٬۲۳۰ کیلومتر مربع (۲۴۹٬۹۰۰ مایل مربع) |
خط ساحلی | ۰ کیلومتر (۰ مایل) |
مرزها | پاکستان ۲٬۶۷۰ کیلومتر (۱٬۶۶۰ مایل), تاجیکستان ۱٬۳۵۷ کیلومتر (۸۴۳ مایل), ایران ۹۲۱ کیلومتر (۵۷۲ مایل), ترکمنستان ۸۰۴ کیلومتر (۵۰۰ مایل), ازبکستان ۱۴۴ کیلومتر (۸۹ مایل), چین ۹۱ کیلومتر (۵۷ مایل) |
بالاترین نقطه | نوشاخ، ۷٬۴۹۲ متر (۲۴٬۵۸۰ فوت) |
پستترین نقطه | آمودریا در خماب، ۲۵۸ متر (۸۴۶ فوت) |
طولانیترین رود | هیرمند |
بزرگترین دریاچه | سد کجکی سد نقلو بند ارغنداب بند امیر بند قرغه |
آبوهوا | خشک الی نیمه خشک; زمستان های سرد تابستان های گرم |
نوع زمین | بیشتر فلات کم ارتفاع با بیابان ها، مراتع و دشت های حاصلخیز در جنوب شرقی |
منابع طبیعی | گاز طبیعی، نفت خام، ذغال سنگ، مس، کرومیت، تالک، باریت، گوگرد، لید، زینک، آهن، نمک، سنگ های قیمتی و سنگ های نیمه قیمتی[1][2][3][4][5] |
خطرهای طبیعی | زمین لرزه، سیلاب و بهمن |
موضوع محیطی | محدودیت آب، فرسایش خاک، جنگلزدایی، بیابان زدایی، آلودگی هوا، آلودگی آب و چرای بی رویه |
طول مرزهای افغانستان حدود ۵٬۸۰۰ کیلومتر است که شامل ۲٬۳۸۴ کیلومتر در شمال با جمهوریهای تاجیکستان، ازبکستان و ترکمنستان، ۲٬۲۴۰ کیلومتر از شرق و جنوب با پاکستان، ۷۳ تا ۹۳ کیلومتر از سمت شمال خاوری از راه دالان واخان با استان مسلماننشین سینکیانگ (سنجان) جمهوری خلق چین و ۸۵۵ تا ۹۳۰ کیلومتر در غرب با ایران (که ۶۱۹ کیلومتر آن با استان خراسان است)، میباشد. بیشترین فاصلهٔ شرق تا غرب افغانستان ۱٬۲۴۰ کیلومتر، شمال تا جنوب آن ۸۵۵ کیلومتر و کمترین فاصلهٔ آن با آبهای آزاد جهان نزدیک به ۵۰۰ کیلومتر است.
بخشهای گستردهای از خاک افغانستان، بیشتر در شمال و شرق کشور، را کوهها و سنگلاخها پوشاندهاست. کوههای هندوکش به طول ۶۰۰ و عرض ۱۰۰ کیلومتر از سمت شمالشرقی به غرب و جنوبغربی کشیده شده و تقریباً از میانهٔ کشور میگذرد. این کوهها بیش از نیمی از سرزمین افغانستان را فرا گرفته و برای شهرهای کابل، قندهار و هرات ارزش راهبردی مهمی ایجاد کردهاست. این کوهها هر اندازه که به سوی غرب امتداد مییابند، از ارتفاع آنها کاسته شده و در نزدیکی مرزهای ایران تبدیل به کوهها و تپههای کمارتفاع میگردند. در بلندیهای هندوکش همواره برف وجود دارد. حتی در تابستانها نیز قلهها و یخچالها پربرف است. در میان کوهستانهای هندوکش، درههای ژرف، خوش آب و هوا، زیبا و حاصلخیزی وجود دارد که محیط مساعدی برای پرورش دام و تولید میوه است.
افغانستان از نظر طبیعی سرزمین افراط و تفریط است. کوههای سر به فلک کشیده، درههای ژرف، بارانهای بهاری و تابستانهای خشک، زمستانهای بسیار سرد و تابستانهای گرم، بلندیهای پوشیده از برف در طول سال و سرزمینهای پست و خشک و سوزان. این افراط و تفریط در زندگی اجتماعی نیز وجود دارد.
میزان لرزهخیزی افغانستان به حیث کمیت و شدت از بالاترینها در جهان میباشد. زلزلههای این کشور تا هزارهٔ دوم پیش از میلاد شناسایی شده. در کوه خواجه تا کنون چندین زلزله با شدت بالای ۷ ثبت گردیده است.[6]
سرزمین افغانستان در درازای تاریخ مدافع تهاجم به هند بودهاست. جنگجویان بسیاری چون شاهنشاهان هخامنشی، اسکندر مقدونی، محمود غزنوی، تیمور گورکانی، و نادر شاه افشار از پیچ و خم کوهها و درههای این کشور خود را به هندوستان رساندهاند. افزونبر این تا پیش از کشف راههای آبی در سدههای اخیر و سپس گسترش راههای هوایی، خط مسیر بازرگانی شرق به غرب از دشت شمالی آن میگذشت. گذرگاه کاروانهای جادهٔ ابریشم از این سرزمین بوده که بیشتر از راه قندهار به هند و از راه بلخ به چین میرفت. پس از کشف راههای آبی و سپس گسترش راههای هوایی، افغانستان مانند سایر سرزمینهای آسیای میانه به منطقهای بنبست تبدیل شد و گذر هیچ بیگانهای به آنجا نیفتاد. همچنین کوهستانهای افغانستان سپر راهبردی استواری میان آسیای شمالی و آسیای جنوبی است.