Konrad Adenauer
politikari alemaniarra / From Wikipedia, the free encyclopedia
Konrad Hermann Joseph Adenauer (Kolonia, Alemania, 1876ko urtarrilaren 5a - Bad Honnef, Alemania, 1967ko apirilaren 19a[1]) alemaniar politikari eta legegizona izan zen. Mendebaldeko Alemaniaren lehen kantzilerra[2] eta «Europar Batasunaren aita fundatzaileetako» bat, Robert Schuman, Jean Monnet eta Alcide De Gasperirekin batera, Europako Erkidegoen sorreran izan zuen paper garrantzitsuagatik horrela deitua. Gainera, Kontseilu Parlamentarioko[1] lehendakaria izan zen, Alemaniako Errepublika Federalerako Oinarrizko Legea idatzi zuen gremioa[3].
Konrad Adenauer | |||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1965eko urriaren 19a - 1967ko apirilaren 19a - Helga Wex → Barrutia: Bonn (en) Hautetsia: 1965 West German federal election (en)
1961eko urriaren 17a - 1965eko urriaren 17a Barrutia: Bonn (en) Hautetsia: 1961 West German federal election (en)
1957ko urriaren 15a - 1961eko urriaren 15a Barrutia: Bonn (en) Hautetsia: 1957 West German federal election (en)
1953ko urriaren 6a - 1957ko urriaren 6a Barrutia: Bonn (en) Hautetsia: 1953 West German federal election (en)
1951ko martxoaren 15a - 1956ko ekainaren 6a ← Lutz Graf Schwerin von Krosigk - Heinrich von Brentano →
1950eko urriaren 21a - 1966ko martxoaren 23a
1949ko irailaren 15a - 1963ko urriaren 15a ← baliorik ez - Ludwig Erhard →
1949ko irailaren 7a - 1953ko irailaren 7a Barrutia: Bonn (en) Hautetsia: 1949 West German federal election (en)
1949ko irailaren 1a - 1949ko irailaren 15a
1946ko urriaren 2a - 1950eko ekainaren 17a Hautetsia: Q30544751
1945eko maiatzaren 4a - 1945eko urriaren 6a ← Willi Suth (en) - Willi Suth (en) →
1918ko otsailaren 12a - 1918ko azaroaren 15a
1917ko urriaren 21a - 1933ko martxoaren 13a ← Max Wallraf (en) - Günther Riesen (en) → | |||||||||||||||||||||||||||
Bizitza | |||||||||||||||||||||||||||
Jaiotzako izen-deiturak | Conrad Hermann Joseph Adenauer | ||||||||||||||||||||||||||
Jaiotza | Kolonia, 1876ko urtarrilaren 5a | ||||||||||||||||||||||||||
Herrialdea | Prusiako Erresuma Alemania | ||||||||||||||||||||||||||
Lehen hizkuntza | alemana | ||||||||||||||||||||||||||
Heriotza | Rhöndorf (en) , 1967ko apirilaren 19a (91 urte) | ||||||||||||||||||||||||||
Hobiratze lekua | Waldfriedhof (en) | ||||||||||||||||||||||||||
Familia | |||||||||||||||||||||||||||
Ezkontidea(k) | Emma Adenauer (1904ko urtarrilaren 26a - 1916ko urriaren 6a) Auguste Adenauer (1919ko irailaren 26a - 1948ko martxoaren 3a) | ||||||||||||||||||||||||||
Seme-alabak | ikusi
| ||||||||||||||||||||||||||
Anai-arrebak | |||||||||||||||||||||||||||
Hezkuntza | |||||||||||||||||||||||||||
Heziketa | Friburgoko Unibertsitatea Municheko Unibertsitatea Bonngo Unibertsitatea | ||||||||||||||||||||||||||
Hizkuntzak | alemana | ||||||||||||||||||||||||||
Jarduerak | |||||||||||||||||||||||||||
Jarduerak | abokatua, epailea, aditu judiziala, politikaria, Erresistentziaren kidea, autobiografialaria, Alemaniako kantzilerra eta arte bildumagilea | ||||||||||||||||||||||||||
Parte-hartzailea
| |||||||||||||||||||||||||||
Lantokia(k) | Düsseldorf eta Bonn | ||||||||||||||||||||||||||
Jasotako sariak | ikusi
| ||||||||||||||||||||||||||
Kidetza | Brisgovia Freiburg (en) Katholischer Studentenverein Arminia Bonn (en) Rotary International (en) Ordena Teutonikoa Knight Grand Cross of Magistral Grace of the Order of Saint John (en) Deutscher Werkbund (en) Katholischer Studentenverein Askania-Burgundia Berlin (en) Académie des sciences morales et politiques Heimat- und Geschichtsverein Herrschaft Löwenburg (en) German Colonial Society (en) | ||||||||||||||||||||||||||
Sinesmenak eta ideologia | |||||||||||||||||||||||||||
Erlijioa | Erromatar Eliza Katolikoa | ||||||||||||||||||||||||||
Alderdi politikoa | Centre Party (en) Alemaniako Batasun Demokrata Kristaua | ||||||||||||||||||||||||||
1949ko irailaren 15ean, «Bundeskanzler» (kantziler federala)[1] hautatu zuen «Bundestagek» (Parlamentu Federala)[4], eta kargua 1963ko urriaren 15era arte bete zuen[1].
Adenauerrek bere herrialdea gidatu zuen Bigarren Mundu Gerraren hondamenditik hasi eta Frantzia, Erresuma Batua eta Estatu Batuekin harreman sendoak sortu zituen nazio produktibo eta oparo bihurtu zen arte. Botere-garaian, Mendebaldeko Alemaniak demokrazia, egonkortasuna, nazioarteko errespetua eta oparotasun ekonomikoa lortu zituen (Alemaniako mirari ekonomikoa). Christlich Demokratische Union Deutschlands (Alemaniako Batasun Kristau-Demokrata) alderdiko lehen liderra izan zen, eta bere herrialdeko indar politiko garrantzitsuenetako bat bihurtu zen.
Katoliko[erreferentzia behar] elizkoia, Adenauer Weimar Errepublikako[5] Deutsche Zentrumspartei (Zentroko Alderdia) alderdiko buruetako bat izan zen, Koloniako alkate (1917-1933) eta Prusiako Estatu Kontseiluko lehendakari (1928-1933)[2][6] zela. Alemaniaren kantzilerra izan zen 87 urte bete arte, bere esanetan, inoiz gogor lan egiteari utzi ez ziolako eta bere sen politiko harrigarriari. Ahalegin handia egin zuen merkatuko ekonomia sozialean eta antikomunismoan oinarritutako demokrazia liberala lortzeko. Politikari azkarra, Adenauer oso konprometitu zen Mendebaldera bideratutako kanpo-politikarekin eta, agertoki globalean, Alemaniaren leku nagusi bat berrezartzera. Mendebaldeko Alemaniaren ekonomia berreskuratzeko lan egin zuen, suntsipen belikotik Europan posizio hegemoniko bat lortzeraino. Era berean, 1955ean, Alemaniako «Bundeswehr» (indar armatuak) berrezarri, eta Frantziarekin zenbait itun sinatu zituen Mendebaldeko Europako ekonomia bateratzeko. Adenauerrek bere aurkariari, Ekialdeko Alemaniari, aurka egin zion eta NATOko kide eta Estatu Batuetako aliatu sendo egin zuen Alemania.