Kalkolitoa
From Wikipedia, the free encyclopedia
Kalkolitoa (antzinako grezieratik: khalkos «kobrea», eta lithos «harria»), Kobre Aroa edo Eneolitoa (latineko aeneus «kobrezko, brontzezko» + grezierako lithos «harria»)[1] giza kulturaren garapenaren aroetako bat da, non gizakia kobrezko lanabesak erabiltzen hasi zen. Hau da, Kalkolitoan hasi zen gizakia metalezko lanabesak erabiltzen. Kalkolitoa da Neolitoaren hurrengo aroa, eta Brontze Aroaren aurrekoa. Izan ere, Neolitoko azken garaietako harrizko eta hezurrezko tresneriaren eta Brontze Aroan sortzekoa zen metalezko industriaren garapenaren arteko trantsiziozko alditzat jo ohi da Kalkolitoa. Kalkolitoan, urrearen, zilarraren eta kobrearen ustiapena bigarren mailako artisauen esku zegoen, tresneriaren oinarrizko materialak harria eta hezurra baitira.
Historiaurreko aroak |
Pleistozenoa |
|
|
|
Holozenoa |
|
Kalkolitoa askoz lehenago izan zen Ekialde Hurbilean Europan baino. Anatolian, Mesopotamian, eta Ekialde hurbilean, VI. mendekok dira kobrezko lehen tresnak. Mesopotamian, Hassuna eta Samarra kultura kalkolitokoak dira eta Sirian, Tall Halafekoa. Europan kobrearen erabilera ez zen asko zabaldu, eta eztainuarekin galdatzeko ahaleginak oso goiz hasi ziren. Beraz, Kalkolitoko kultura eta lehen Brontze aroak bereiztea zaila da.
Oro har, Mendebaldeko Europan, Kalkolitoak K.a. 2500tik K.a. 1800 arte iraun zuen. Hasiera batean, kobrearen eskulangintzaren hedapena Egeo Itsasotik etorri zen, Danubioko salerosketarako bideari esker. Eta prozesu hori ere mugatua izan zen. Atlantikoko kostaldean, esaterako, brontzea etorri baino lehenagoko metalezko ekoizpen zabala urrezkoa izan zen. K.a. 1800 eta K.a. 1600 bitartean, kobrea eta eztainua galdatuz brontzearen metalurgia sortu zuen, metalezko benetako lehendabiziko garaia.