Γαέλοι
From Wikipedia, the free encyclopedia
Οι Γαέλοι[6] (Ιρλανδικά: Gaeil, Σκωτικά γαελικά: Gàidheil, Μανξ: Gaeil) είναι μια εθνογλωσσική ομάδα από τις Βρετανικές Νήσους στην βορειοδυτική Ευρώπη, γηγενής στην Σκωτία, την Ιρλανδία, και την Νήσο του Μαν.[7] Οι Γαέλοι συνδέονται με την ομάδα των γαελικών ή γοϊδελικών γλωσσών, μια υποοικογένεια των κελτικών γλωσσών που περιλαμβάνουν τα Ιρλανδικά, τα Μανξ και τα Σκωτικά γαελικά.
Οι περιοχές στα Βρετανικά νησιά που παραδοσιακά αναγνωρίζονται ως γαελικές. | |
Συνολικός πληθυσμός | |
---|---|
π. 1,9 εκατομμύρια (γλωσσικά) | |
Περιοχές με σημαντικούς πληθυσμούς | |
Δημοκρατία της Ιρλανδίας ! Δημοκρατία της Ιρλανδίας | 1.770.000 (γλωσσικά)[1] |
Ηνωμένο Βασίλειο ! Ηνωμένο Βασίλειο | 122.518 (γλωσσικά)[2] |
ΗΠΑ | 27.475 (γλωσσικά)[3] |
Καναδάς ! Καναδάς | 9.000 (γλωσσικά)[4] |
Αυστραλία ! Αυστραλία | 2.717 (γλωσσικά)[5] |
Νέα Ζηλανδία ! Νέα Ζηλανδία | 670 (γλωσσικά) |
Γλώσσες | |
Ιρλανδικά · Σκωτικά Γαελικά · Μανξ (Μη γαελικές: Αγγλικά · Σκωτς) | |
Θρησκεία | |
Χριστιανισμός · Αθρησκεία (ιστορικά: Παγανισμός) | |
Σχετιζόμενες εθνικές ομάδες | |
Σκανδιναβοί-Γαέλοι · Γαελοποιημένοι Νορμανδοί |
Οι γλώσσες και ο πολιτισμός των Γαέλων αναπτύχθηκαν στην Ιρλανδία και εξαπλώθηκαν έως την Νταλ Ριάτα της δυτικής Σκωτίας. Κατά την ρωμαϊκή κατάκτηση, οι Γαέλοι έκαναν εμπόριο και επιδρομές στις ρωμαϊκές περιοχές της Βρετανίας. Από τον πρώιμο μεσαίωνα ο γαελικός πολιτισμός έγινε κυρίαρχος σε όλη την Σκωτία. Κατά την διάρκεια των Σκανδιναβικών επιδρομών, ένας αριθμός Βίκινγκ εγκαταστάθηκε στην βόρεια Σκωτία όπου αναπτύχθηκε μια νορδικό-γαελική κουλτούρα. Τον 9ο αιώνα η Νταλ Ριάτα και το Βασίλειο των Πικτών συγχωνεύτηκαν σχηματίζοντας το γαελικό Βασίλειο της Σκωτίας (Άλμπα). Παράλληλα, η γαελική Ιρλανδία αποτελούταν από διάφορα βασίλεια, τα οποία ορισμένοι βασιλείς προσπάθησαν κατά καιρούς να ενοποιήσουν.
Κατά τον 12ο αιώνα, περιοχές της Ιρλανδίας κατακτήθηκαν από Νορμανδούς, ενώ η Νορμανδική κουλτούρα εξαπλώθηκε και σε περιοχές της Σκωτίας, χωρίς όμως να εξαλείψει το γαελικό στοιχείο. Τον 17ο αιώνα τα τελευταία γαελικα βασίλεια στην Ιρλανδία τέθηκαν υπό αγγλικό έλεγχο (Βασίλειο της Ιρλανδίας) και η γαελική κουλτούρα υπέστη μεγάλους περιορισμούς. Το γαελικό στοιχείο επιβίωσε και παρέμεινε ισχυρό σε ορισμένες περιοχές της Ιρλανδίας, όπως το Γκέλταχτ.
Η παραδοσιακή γαελική κοινωνία ήταν οργανωμένη σε φατρίες, η καθεμία με τη δική της επικράτεια και έναν αιρετό βασιλιά (ή αρχηγό). Πριν από την άφιξη του χριστιανισμού, η Ιρλανδική κοινωνία υπήρξε παγανιστική. Ήταν διαδεδομένη η λατρεία των Τουάθα ντε Ντανάν και η πίστη στον κελτικό «Άλλο κόσμο». Αρκετές από τις παραδοσιακές γιορτές, όπως το Σόουιν, η Λούνασα, το Ίμπολκ και το Μπελτέιν, εξακολουθούσαν να γιορτάζονται και στους νεότερους χρόνους. Η παραδοσιακή στολή των Γαέλων περιλαμβάνει μάλινη φούστα Κιλτ. Οι Γαέλοι διατηρούν επίσης διακριτή μουσική, φεστιβάλ και αθλητισμό.