ئەنجومەنی پارێزەران
دەزگای ڕێکخەر لە کۆماری ئیسلامی ئێران / From Wikipedia, the free encyclopedia
ئەنجومەنی پارێزەران[1] ئەنجومەنێکی دیاریکراوە کە بەپێی دەستوور ١٢ ئەندامی ھەیە و دەسەڵات و کاریگەرییەکی بەرچاو و کاریگەری ھەیە لە بڕیارە گەورەکانی کۆماری ئیسلامی ئێراندا. یەکێکە لە دوو پایەی دەسەڵاتی یاسادانانی کۆماری ئیسلامی ئێران. بەپێی دەستووری ئێران، ئەم ئەنجومەنە لە شەش فەقیھی ئیسلامی (زانایانی حوکمی ئیسلامی)، «ئاگادار لە پرسەکانی ڕۆژ» پێکدێت کە لەلایەن ڕێبەری ئێران و شەش پارێزەر و «شارەزا»ی موسڵمان لە بەشە جیاجیاکانی یاساکەدا ھەڵدەبژێردرێن، لەلایەن سەرۆکی دەسەڵاتی دادوەرییەوە (کە لە بەرامبەردا لەلایەن سەرکردایەتیشەوە دەستنیشان دەکرێت)[2] و بۆ دەنگی متمانە بە ئەنجومەنی ئیسلامی (پەرلەمانی ئێران) دەناسێنرێن.[3] سکرتێری ئەنجومەنی پارێزەران باڵاترین بەرپرسی ئەم ئەنجومەنە و ئەحمەد جەننەتی سکرتێری ئێستایە. بەپێی مادەی ٩٢ی دەستوور، ئەندامانی ئەنجومەنی پارێزەران بۆ ماوەی شەش ساڵ ھەڵدەبژێردرێن، بەڵام لە خولی یەکەمدا دوای سێ ساڵ نیوەی ئەندامانی ھەر گرووپێک بە تیروپشک دەگۆڕدرێن و ئەندامی نوێ لە خۆیاندا ھەڵدەبژێردرێن.[4] ئەنجومەنی پارێزەران بەرپرسیارە لە لێکدانەوەی یاسای بنەڕەتی ئێران، چاودێریکردنی ھەڵبژاردنەکان، و پەسەندکردنی کاندیدەکانی ئەنجومەنی شارەزایان، سەرۆکایەتی کۆمار، و ئەنجومەنی ئیسلامی، ھەروەھا "دڵنیابوون لە گونجانی یاسای پەسەندکراوی ئەنجومەنی ئیسلامی لەگەڵ پێوەرەکانی " ئیسلام و دەستوور". ھەموو ڕەزامەندییەکانی ئەنجوومەنی ئیسلامی پێویستیان بە ڕوونکردنەوەیە لە ئەنجومەن پێش ئەوەی ببنە کاریگەری بۆ ئەوەی ڕێگری لە ھەر دژایەتییەک لەگەڵ پێوەرەکانی شەریعەت و دەستوور بکرێت. پشتڕاستکردنەوەی بڕوانامەی کاندیدەکان بۆ ھەموو ھەڵبژاردنەکانی سەرتاسەری وڵات، جگە لە ھەڵبژاردنی ئەنجومەنی شار و گوندەکان، ھەروەھا لە چوارچێوەی ئەرکەکانی ئەم ئەنجومەنەدایە. ئەو ئەنجومەنە ڕۆڵێکی گرنگی لە کۆنتڕۆڵکردنی لێکدانەوەی بەھا ئیسلامییەکان لە یاساکانی ئێراندا بەم شێوەیەی خوارەوە بینی:
- چاودێری کاندیدەکانی ئەگەری بکەن و دیاری بکەن کێ دەتوانێت یان ناتوانێت خۆی بۆ پۆستی نیشتمانی کاندید بکات.[5]
- کاندیدە ڕیفۆرمخوازەکان - لەنێویاندا بەناوبانگترینیان - ڕەتدەکاتەوە کە خۆیان لە ھەڵبژاردنەکاندا کاندید بکەن.[6]
- ڕەتکردنەوەی ئەو یاسایانەی کە لەلایەن ئەنجومەنی ھەڵبژێردراوی گەلەوە دەرکراون.[7]
- زیادکردنی کاریگەریی سوپای پاسدارانی کودەتای ئیسلامی (ھێزێکی شەڕکەری ئایدیۆلۆژی جیا لە سوپای ئێران) لەسەر ژیانی ئابووری و فەرھەنگی وڵات.[8] کاتێک ھەڵبژاردنی سەرۆکایەتی ساڵی ٢٠٠٩ ڕاگەیەندرا، محەممەد خاتەمی سەرۆکی پێشووی وڵاتەکەی باسی پلانەکانی بۆ خۆکاندیدکردنی لە دژی مەحمود ئەحمەدی نژاد نەدەکرد چونکە ڕەنگە ئەنجومەنەکە خاتەمی وەک کاندیدەکانی تری چاکسازیخواز بێبەش بکات بە پاساوی ئەوەی کە ئەوان بە ڕادەی پێویست تایبەت نین بە بەھا ئیسلامییەکان.[9]
دۆخ ھەبووە کە ئەنجومەنی پارێزەران دوای حوکمی سەید عەلی خامنەیی قەدەغەکردنی ھەندێک کەسی گۆڕیوە.[10]