Асветніцтва
From Wikipedia, the free encyclopedia
Эпоха Асветніцтва — адна з ключавых эпох у гісторыі еўрапейскай культуры, звязаная з развіццём навуковай, філасофскай і грамадскай думкі. У аснове гэтага інтэлектуальнага руху ляжалі рацыяналізм і вальнадумства.
Пачаўшыся ў Англіі пад уплывам навуковай рэвалюцыі XVII стагоддзя, гэты рух распаўсюдзіўся на Францыю, Германію, Расію і ахапіў іншыя краіны Еўропы. Асабліва уплывовымі былі французскія асветнікі, якія сталі «ўладарамі дум». Прынцыпы Асветніцтва былі пакладзены ў аснову амерыканскай Дэкларацыі незалежнасці і французскай Дэкларацыі правоў чалавека і грамадзяніна.
Інтэлектуальны рух гэтай эпохі аказаў вялікі ўплыў на якія рушылі змены ў этыцы і сацыяльным жыцці Еўропы і Амерыкі, барацьбу за нацыянальную незалежнасць амерыканскіх калоній еўрапейскіх краін, адмену рабства, фармуляванне правоў чалавека. Акрамя таго, яно пахіснула аўтарытэт арыстакратыі і ўплыў царквы на сацыяльнае, інтэлектуальнае і культурнае жыццё.
Адносна датыроўкі дадзенай светапогляднай эпохі адзінага меркавання не існуе. Адны гісторыкі адносяць яе пачатак да канца XVII стагоддзя, іншыя — да сярэдзіны XVIII стагоддзя[1]. У XVII стагоддзі асновы рацыяналізму закладваў Дэкарт ў сваёй працы «Развага аб метадзе» (1637). Канец эпохі Асветніцтва нярэдка звязваюць са смерцю Вальтэра (1778) або з пачаткам Напалеонаўскіх войнаў (1800—1815)[2]. У той жа час ёсць меркаванне аб прывязцы межаў эпохі Асветніцтва да дхвюх рэвалюцый: «Слаўнай рэвалюцыі» ў Англіі (1688) і Вялікай французскай рэвалюцыі (1789).