Алюмин
химик элементтарҙың периодик системаһыда 13 һанлы химик элемент / From Wikipedia, the free encyclopedia
Алюми́ний — Д. И. Менделеевтың химик элементтарҙың периодик системаһыда 13 һанлы химик элемент. Периодик таблицала өсөнсө периодтың өсөнсө төркөмөнөң төп подгруппаһында (кесе төркөмсәһендә) тора. Al билдәһе менән билдәләнә. Еңел металдар төркөмөнә ҡарай. Киң таралған металл. Ер ҡабығында кислородтан һәм кремнийҙан ҡала өсөнсө урында тора.
| |||||
Ябай матдәнең тышҡы күренеше | |||||
---|---|---|---|---|---|
Атом үҙенсәлектәре | |||||
Исеме, символы, номеры |
Алюминий / Aluminium (Al), 13 | ||||
Төркөм, период, блок |
13, 3, | ||||
Атом массаһы (моляр массаһы) |
26,981539 а. м. б. (г/моль) | ||||
Электрон конфигурация |
[Ne] 3s2 3p1 | ||||
Электрон тышсаһында электрондар |
2, 8, 3 | ||||
Атом радиусы |
143 пм | ||||
Химик үҙенсәлектәре | |||||
Ковалент радиус |
118 пм | ||||
Ван-дер-Ваальс радиусы |
140 пм | ||||
Ион радиусы |
51 (+3e) пм | ||||
Электроотиҫкәрелек |
1,61 (Полинг шкалаһы) | ||||
Электрод потенциалы |
-1,66 в | ||||
Окисланыу дәрәжәһе |
3 | ||||
Ионлашыу энергияһы |
1-я: 577,2 (5,98) кДж/моль (эВ)
| ||||
Ябай матдәнең термодинамик үҙенсәлектәре | |||||
Термодинамик фаза |
Ҡаты | ||||
Тығыҙлыҡ (н. ш.) |
2,6989 г/см³ | ||||
Иреү температураһы |
660 °C, 933,5 K | ||||
Ҡайнау температураһы |
2518,82 °C, 2792 K | ||||
Иреү йылылығы |
10,75 кДж/моль | ||||
Парға әйләнеү йылылығы |
284,1 кДж/моль | ||||
Моляр йылы һыйышлығы |
24,35[1] Дж/(K·моль) | ||||
Моляр күләм |
10,0 см³/моль | ||||
Ябай матдәнең кристалл рәшәткәһе | |||||
Рәшәткә структураһы |
кубик | ||||
Рәшәткә параметры |
4,050 Å | ||||
Дебай температураһы |
394 K | ||||
Башҡа характеристикалар | |||||
Йылы үткәреүсәнлек |
(300 K) 237 Вт/(м·К) | ||||
Тауыш тиҙлеге |
5200 м/с |
13 | Алюминий |
26,982 | |
3s23p1 |
Алюминий ябай матдә (CAS-номер: 7429-90-5) — еңел, парамагнитлы металл, көмөш аҡ төҫтә, механик эшкәртеүгә, иретеп ҡойоп формалаштырыуға еңел бирелә. Алюминий йылы һәм электр ағымын (ток) яҡшы үткәрә. Сөнки уны эшкәрткән саҡта яҡшы һаҡлаусы тышсаһы барлыҡҡа килә.