Segunda Guerra Mundial
From Wikipedia, the free encyclopedia
A Segunda Guerra Mundial estió una guerra que duró dende 1939 a 1945 entre a mayor parte d'os países independients en ixas calendatas, y en que habió batallas en Europa, Asia, Africa, America y Oceanía, con batallas en tierra, mar y aire. Dica hue, ye a guerra mas mortifera d'a Historia, con mas de 65.000.000 de muertos, en cifras conservadoras.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Segunda Guerra Mundial | |
---|---|
[[]] | |
A bomba atomica sobre a ciudat de Nagasaki, o 9 d'agosto de 1945. | |
Información cheneral | |
Calendata: 1 de setiembre de 1939 - 2 de setiembre de 1945 | |
Puesto: Europa, Africa, Asia, America, Oceanía | |
Resultau: Victoria aliada; Desaparición d'o Tercer Reich, o nazismo, o faixismo italiano y o militarismo chaponés; creyación de l'ONU; Guerra Fría entre os Estaus Unius y a Unión Sovietica; Descolonización. | |
En conflicto | |
Potencias de l'Eixe: Tercer Reich, Italia, Chapón y atros |
Aliaus: Imperio Britanico, Polonia Francia, Unión Sovietica, Estaus Unius China y atros |
Comandants | |
Adolf Hitler Benito Mussolini Hirohito |
Winston Churchill Edward Rydz-Śmigły Charles de Gaulle Iósif Stalin Chiang Kai-Shek |
Baixas | |
Soldatos: Mas de 8.000.000 de muertos Civils: Mas de 4.000.000 de muertos |
Soldatos: Mas de 14.000.000 de muertos Civils: Mas de 36.000.000 de muertos |
Segunda Guerra Mundial | |
Teatro d'operacions d'Europa y d'Africa d'o Norte • Teatro d'operacions d'Africa Oriental y d'Orient Meyo • Teatro d'operacions d'Asia y d'o Pacifico • Batalla de l'Atlantico |
As prencipals batallas estioron en Europa, norte d'Africa y en o sector de l'Oceano Pacifico.
A guerra s'inició o día 1 de setiembre de 1939 con a invasión de Polonia por o Tercer Reich, encara que atros dicen que prencipió o 3 de setiembre, con a declaración de guerra de Francia y o Reino Uniu contra o Tercer Reich. Ta atros, prencipió en China en 1937 con o clamato Incident d'o puent de Marco Polo y a invasión de China por o Chapón. Ta atros encara, a Guerra Civil Espanyola en 1936 ye una d'as guerras predecesoras d'a Segunda Guerra Mundial, como l'anexión d'Austria (Anschluss) y de Checoslovaquia en 1938 dimpués d'os ditos Pactos de Munich.
A guerra remató o 2 de setiembre de 1945 con a rendición incondicional d'o Chapón, y supuso a desaparición d'as ideyas politicas d'o nazismo en Alemanya, d'o faixismo en Italia y d'o militarismo expansionista en o Chapón. Amás, anque se creyó a Organización d'as Nacions Unidas, a Guerra Fría entre os Estaus Unius y a Unión Sovietica dividió Europa en as siguients 50 anyadas. Tamién dio un empentón a un proceso de descolonización d'os territorios colonials europeus, que rematarba en os anyos 1960. Tamién ye important porque en os clamatos Chudicios de Nuremberg y en atros similars s'asentoron las bases d'o Dreito Penal Internacional.
A Segunda Guerra Mundial estió a primer gran guerra ideyolochica d'a historia, o que explica d'una parte os variatos procesos de colaboracionismo con os ocupants alemans u italianos, d'atra parte a existencia d'una Resistencia alemana a o nazismo en plena guerra y, en fin, la direción centralizada d'os partius comunistas d'Europa por o Partiu Comunista d'a Unión Sovietica y o suyo papel en contra d'a guerra dica a Operación Barbarroya (a invasión alemana d'a Unión Sovietica) en 1941 y a favor d'a guerra contra o Tercer Reich dimpués.
Estió amás una guerra con prous crimens de guerra, comesos por toz os países, encara que os prencipals crimens de guerra y crimens contra a Humanidat estioron obra d'o nazismo, como os campos d'exterminio nazis, u o esterminio masivo d'a población chitana, chodiga (Shoah) u eslava, u grupos de población como os homosexuals, os Testimonios de Cheová u os disminuitos siquicos, amás d'atras vitimas (como bels centenars d'aragoneses refuchiatos en Francia dimpués d'a Guerra Civil Espanyola). L'exercito chaponés estió responsable de fer mortaleras en China u violacions sistematicas de mullers, un crimen tamién que l'Exercito Royo cometió sistematicament dende a suya dentrada en territorio alemán en as dos zagueras anyadas d'a guerra. Antiparte, a Luftwaffe alemana estió a primera en bombardiar poblacions civils, como en Londres u en Coventry (apareixió a expresión coventrizar una ciudat) u Rotterdam, estioron a Royal Air Force britanica y a United States Army Air Forces estausunidense os prencipals autors de bombardeyos masivos con napalm en as ciudaz alemanas, como Hamburgo u Dresde, y chaponesas, con o lanzamiento de dos bombas atomicas en Hiroshima y Nagasaki, en o primer (y dica hue, unico) uso d'una bomba atomica contra poblacions civils.