Hiếu Trang Hoàng Thái hậu
Thuận Trị Đế sinh mẫu, Hoàng thái hậu, Thái hoàng thái hậu Đại Thanh / From Wikipedia, the free encyclopedia
Hiếu Trang Văn Hoàng hậu (chữ Hán: 孝莊文皇后; tiếng Mãn: ᡥᡳᠶᠣᠣᡧᡠᠩᡤᠠ
ᠠᠮᠪᠠᠯᡳᠩᡤᡡ
ᡤᡝᠩᡤᡳᠶᡝᠨ
ᡧᡠ
ᡥᡡᠸᠠᠩᡥᡝᠣ, Möllendorff: hiyoošungga ambalinggū genggiyen šu hūwangheo, Abkai: hiyouxungga ambalinggv genggiyen xu hvwangheu; 28 tháng 3, 1613 - 27 tháng 1, 1688), thường được gọi là Hiếu Trang Thái hậu (孝莊太后), Chiêu Thánh Thái hậu (昭聖太后) hoặc Hiếu Trang Thái hoàng thái hậu (孝莊太皇太后), là một phi tần của Thanh Thái Tông Hoàng Thái Cực, thân mẫu của Thanh Thế Tổ Thuận Trị Hoàng đế và là tổ mẫu của Thanh Thánh Tổ Khang Hi Hoàng đế.
Chiêu Thánh Hoàng thái hậu 昭聖皇太后 | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Thuận Trị Đế sinh mẫu | |||||||||||||
Hoàng thái hậu Đại Thanh | |||||||||||||
Tại vị | 10 tháng 2, 1651 - 7 tháng 1, 1661 | ||||||||||||
Đăng quang | 10 tháng 2, 1651 | ||||||||||||
Tiền nhiệm | Hiếu Đoan Hoàng thái hậu | ||||||||||||
Kế nhiệm | Nhân Hiến Hoàng thái hậu Từ Hòa Hoàng thái hậu | ||||||||||||
Thái hoàng thái hậu Đại Thanh | |||||||||||||
Tại vị | 3 tháng 10, 1662 - 25 tháng 12, 1687 | ||||||||||||
Đăng quang | 3 tháng 10, 1662 | ||||||||||||
Tiền nhiệm | Thái hoàng thái hậu đầu tiên | ||||||||||||
Kế nhiệm | Từ Hi Thái hoàng thái hậu | ||||||||||||
Thông tin chung | |||||||||||||
Sinh | (1613-03-28)28 tháng 3 năm 1613 Khoa Nhĩ Thấm, Mông Cổ | ||||||||||||
Mất | 27 tháng 1 năm 1688(1688-01-27) (74 tuổi) Từ Ninh cung, Tử Cấm Thành, Bắc Kinh, Đại Thanh | ||||||||||||
An táng | 10 tháng 12, 1725 Chiêu Tây lăng (昭西陵) | ||||||||||||
Phối ngẫu | Thanh Thái Tông Sùng Đức Hoàng đế | ||||||||||||
Hậu duệ |
| ||||||||||||
| |||||||||||||
Thân phụ | Trung Thân vương Trại Tang | ||||||||||||
Thân mẫu | Trung Thân vương Hiền phi |
Với tài trí và khả năng chính trị của mình, dù chưa từng thùy liêm thính chính, bà được sử sách tôn vinh là người có sức ảnh hưởng và đóng góp to lớn trong việc ổn định trong buổi ban đầu khi lập quốc của triều đại nhà Thanh. Đặc biệt mối quan hệ gây tranh cãi giữa bà và Nhiếp Chính vương Đa Nhĩ Cổn, giúp con trai bà Thuận Trị Đế ổn định ngai vàng khi còn quá nhỏ tuổi. Sau khi Thuận Trị Đế qua đời, bà dẫn dắt cháu của mình là Khang Hi Hoàng đế, giúp Khang Hi ổn định đăng cơ và mở ra một thời đại thịnh trị nổi tiếng. Trong lịch sử giai đoạn nhà Thanh, bà thường được tôn trọng và đánh giá rất tích cực, nhiều nhận định cho rằng triều đại nhà Thanh có thể tồn tại và tạo nên một thời thịnh thế bởi đóng góp không nhỏ của Hiếu Trang Thái hậu. Dù liên tiếp Thuận Trị Đế và Khang Hi Đế đều là các Hoàng đế lên ngôi còn rất nhỏ, song Hiếu Trang Thái hậu không lợi dụng tình thế mà thùy liêm thính chính, chỉ ở sau cân bằng các thế lực.
Chính vì điều này mà bà hay được hình dung một cách đối lập và vượt xa con cháu mình là Từ Hi Thái hậu - người bị cho là có trách nhiệm chính trong việc khiến triều đại nhà Thanh sụp đổ, khi đã lợi dụng hoàn cảnh chính trị để thùy liêm thính chính, độc bá triều cương trong nhiều năm.