Đế quốc Việt Nam
chính thể bù nhìn do Đế quốc Nhật Bản dựng nên tại Việt Nam năm 1945 / From Wikipedia, the free encyclopedia
Đế quốc Việt Nam (chữ Hán: 越南帝國; tiếng Nhật: ベトナム帝国, chuyển tự Betonamu Teikoku, cựu tự thể: 越南帝國, chuyển tự Etsunan Teikoku, tiếng Pháp: Empire du Viêt Nam) là tên gọi chính thức của một Nhà nước Việt Nam tồn tại chỉ 5 tháng trong lịch sử Việt Nam (từ tháng 3 đến tháng 8 năm 1945) dưới sự kiểm soát và chi phối của Đế quốc Nhật Bản.
Bài này chứa trích dẫn quá nhiều hoặc quá dài cho một bài viết bách khoa. (tháng 3/2024) |
Đế quốc Việt Nam
|
|||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tên bản ngữ
| |||||||||||||
1945 | |||||||||||||
Quốc ca: Việt Nam minh châu trời Đông | |||||||||||||
Xanh đậm: Lãnh thổ nằm trực tiếp dưới sự quản lý của Đế quốc Việt Nam Xanh nhạt: Lãnh thổ trên thực tế của Việt Nam, nhưng do Nhật Bản tạm cai quản | |||||||||||||
Tổng quan | |||||||||||||
Vị thế | Thành viên Khối Thịnh vượng chung Đại Đông Á | ||||||||||||
Thủ đô | Huế | ||||||||||||
Ngôn ngữ thông dụng | Tiếng Việt Tiếng Nhật | ||||||||||||
Tôn giáo chính | Nho giáo, Phật giáo, tín ngưỡng dân gian, Thiên Chúa giáo, Hòa Hảo, Cao Đài | ||||||||||||
Chính trị | |||||||||||||
Chính phủ | Quân chủ tuyệt đối | ||||||||||||
Hoàng đế | |||||||||||||
• 1945 | Bảo Đại | ||||||||||||
Tổng lý Nội các | |||||||||||||
• 1945 | Trần Trọng Kim | ||||||||||||
Lịch sử | |||||||||||||
Thời kỳ | Thế chiến thứ hai | ||||||||||||
9 tháng 3 năm 1945 | |||||||||||||
11 tháng 3 năm 1945 | |||||||||||||
• Nội các thành lập | 17 tháng 4 năm 1945 | ||||||||||||
19 tháng 8 năm 1945 | |||||||||||||
25 tháng 8 năm 1945 | |||||||||||||
• Lễ thoái vị | 30 tháng 8 năm 1945 | ||||||||||||
Địa lý | |||||||||||||
Diện tích | |||||||||||||
• 1945 | 330.000 km2 (127.414 mi2) | ||||||||||||
Dân số | |||||||||||||
• 1945 | 19.000.000 | ||||||||||||
Kinh tế | |||||||||||||
Đơn vị tiền tệ | Đồng Yên | ||||||||||||
| |||||||||||||
Sau khi Nhật đảo chính Pháp tại Đông Dương đêm ngày 9 tháng 3 năm 1945, Hoàng đế Bảo Đại tuyên bố Đế quốc Việt Nam độc lập với sự cộng tác với Đế quốc Nhật Bản.[1] Ngày 17 tháng 4, Nội các Đế quốc Việt Nam do Trần Trọng Kim làm Tổng trưởng (Thủ tướng) được thành lập. Tuy có nội các nhưng Đế quốc Việt Nam thực chất vẫn là nền quân chủ chuyên chế mà không phải là nền quân chủ lập hiến như ở Anh Quốc hay Hà Lan. Do Đế quốc Việt Nam không có Quốc hội, cũng không có Hiến pháp, mặt khác, Đế quốc Nhật Bản vẫn nắm quyền chi phối hoạt động của Đế quốc Việt Nam, ngay cả các Bộ trưởng của Đế quốc Việt Nam không thể làm được việc gì nếu không được cố vấn tối cao Nhật Bản đồng ý.[2]
Theo một số tài liệu lịch sử, Đế quốc Việt Nam là chính quyền do Đế quốc Nhật Bản dựng lên và không có thực quyền.[3][4] Giới sử gia phương Tây xếp chung với các chính phủ bù nhìn khác do Nhật thành lập tại các nước bị họ chiếm đóng trong Thế chiến II như Mãn Châu Quốc, Chính phủ Uông Tinh Vệ, Mông Cương, Đệ nhị Cộng hòa Philippines,...[5] Tháng 8 năm 1945, khi Đế quốc Nhật Bản sắp bại trận, Bảo Đại đã gửi thư cho Tổng thống Mỹ, vua Anh, Thống chế Trung Hoa và Pháp đề nghị công nhận Đế quốc Việt Nam là chính phủ đại diện cho Việt Nam nhưng không được hồi âm. Cùng với sự bại trận của Nhật Bản trong Thế chiến II, theo Tuyên bố Cairo, tất cả các chính phủ này đều tự sụp đổ hoặc bị Đồng Minh giải thể trong năm 1945.[5] Vua Bảo Đại sau này cũng xác nhận rằng nước Việt Nam chỉ là vật hiến tặng của Đế quốc Pháp cho Đế quốc Nhật Bản và không có được độc lập thực sự.[6]
Đến 24 tháng 8 năm 1945, trong cao trào của Cách mạng Tháng Tám, Hoàng đế Bảo Đại quyết định thoái vị.[7] Thủ tướng Đế quốc Việt Nam là Trần Trọng Kim phản đối cách mạng do tư tưởng bảo hoàng, khăng khăng muốn giữ ngai vàng cho triều đình nhà Nguyễn. Nhưng với việc quân Nhật đã đầu hàng, một mình Trần Trọng Kim không làm gì được trước cao trào cách mạng. Theo lời thuật của Phan Anh, Bộ trưởng Bộ Thanh niên của Đế quốc Việt Nam, tất cả thành viên nội các Đế quốc Việt Nam đều không ủng hộ Trần Trọng Kim do nhận thấy lòng dân đã hướng về Việt Minh, nhất trí từ chức và ủng hộ Chính phủ mới của Hồ Chí Minh.[8] Chính phủ Đế quốc Việt Nam đến đây tan rã.