Đế quốc Áo-Hung
From Wikipedia, the free encyclopedia
Đế quốc Áo-Hung, Nền quân chủ kép, hoặc gọi đơn giản là Áo, là một chính thể quân chủ lập hiến và cường quốc ở Trung Âu[lower-alpha 1]. Đế quốc Áo-Hung được thành lập năm 1867 theo Công ước Áo-Hungary, tồn tại được 51 năm cho đến khi sụp đổ năm 1918 vì bại trận trong Thế chiến thứ nhất. Thủ đô của đế quốc đặt tại Viên và Budapest, do hoàng đế Áo thuộc dòng họ Habsburg trị vì.[3][4]
Đế quốc Áo-Hung
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tên bản ngữ
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
1867–1918 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Quốc ca: Gott erhalte, Gott beschütze, Unsern Kaiser, Unser Land! "Chúa phù hộ, Chúa che chở, Hoàng đế ta, Tổ quốc ta !" | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Vị trí của Đế quốc Áo-Hung vào năm 1914. | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Tổng quan | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Vị thế | Đế quốc | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Thủ đô | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Thành phố lớn nhất | Viên: 1.623.538 người Budapest: 1.612.902 người | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Ngôn ngữ thông dụng | Tiếng Đức Tiếng Hungary, Tiếng Séc, Tiếng Slovak, Tiếng Serbia, tiếng Croatia, tiếng Bosnia, tiếng Ba Lan, tiếng Ukraina, tiếng Ruthenia, tiếng România, tiếng Ý | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Tôn giáo chính | 76,6% Giáo hội Công giáo (gồm 64–66% Giáo hội Latinh & 10–12% Công giáo Đông phương) 8,9% Kháng Cách (Giáo hội Luther, Thần học Calvin, Nhất vị luận) 8,7% Chính thống giáo Đông phương 4,4% Do Thái giáo 1,3% Hồi giáo (Điều tra 1910[2]) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Tên dân cư | Người Áo-Hung | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Chính trị | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Chính phủ | Quân chủ kép lập hiến | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Hoàng đế | |||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1848–1916 | Franz Joseph I | ||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1916–1918 | Karl I | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Lịch sử | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Thời kỳ | Chủ nghĩa đế quốc mới | ||||||||||||||||||||||||||||||||
• Thỏa hiệp 1867 | 29 tháng 5 1867 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
• Franz Ferdinand của Áo-Hung bị phần tử khủng bố người Serbia ám sát | 28 tháng 6 1914 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
28 tháng 7 1914 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
• Chiến dịch Serbia được khởi xướng | 28 tháng 7 1914 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Tháng 11 1915 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
18 tháng 9 1918 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
• Nội chiến Áo-Hung | 28 tháng 10 1918 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
• Hungary, Tiệp Khắc, Croatia tách khỏi Đế quốc.Serbia tiến vào Bosnia.Romania tiến vào Hungary.Ba Lan tiến vào Đông Galicia.Ý tiến vào Trentino-Nam Tirol, Tirol.Cộng hoà Áo được thành lập | 31 tháng 10 1918 - 1920 1918 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
• Hòa ước giải thể | năm 1919 & năm 1920 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Địa lý | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Diện tích | |||||||||||||||||||||||||||||||||
• Tổng cộng | 676.615 km2 261.243 mi2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1910 | 676.615 km2 (261.243 mi2) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Dân số | |||||||||||||||||||||||||||||||||
• 1910 | 51.390.223 | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Kinh tế | |||||||||||||||||||||||||||||||||
Đơn vị tiền tệ | Gulden Krone (từ 1892) | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Hiện nay là một phần của | Áo Ba Lan Bosna và Hercegovina Cộng hòa Séc Croatia Hungary Serbia Slovakia Slovenia Ukraina Italy Romania | ||||||||||||||||||||||||||||||||
Đế quốc Áo-Hung được thành lập sau chiến tranh Áo-Phổ, dựa trên sự hợp nhất Đế quốc Áo và Vương quốc Hungary vào ngày 30 tháng 3 năm 1867.
Đế quốc Áo-Hung theo thể chế liên bang đa quốc gia. Lãnh thổ của đế quốc bao gồm toàn bộ lưu vực sông Danube mà ngày nay thuộc các quốc gia như Áo, Cộng hoà Séc, Slovakia, Slovenia, Hungary, một phần lãnh thổ của Serbia, Romania và Ba Lan và vương quốc tự trị Croatia với tổng cộng 73 triệu dân. Trước năm 1914, đế quốc Áo-Hung có diện tích lớn thứ hai[5] (sau Đế quốc Nga) và dân số đông thứ ba châu Âu (sau Nga và Đế quốc Đức).
Áo-Hung là một trong những cường quốc Trung tâm trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, bắt đầu bằng tuyên bố chiến tranh Áo-Hung đối với Vương quốc Serbia vào ngày 28 tháng 7 năm 1914. Nó đã bị giải thể vào thời điểm các nhà chức trách quân sự ký hiệp định đình chiến Villa Giusti vào ngày 3 tháng 11 năm 1918. Vương quốc Hungary và Đệ Nhất Cộng hòa Áo được coi là nước kế tục của nó, trong khi nền độc lập của các sắc tộc Tây Slav và Nam Slav tạo nên Đệ Nhất Cộng hòa Tiệp Khắc, Đệ Nhị Cộng hòa Ba Lan, Vương quốc Nam Tư và hầu hết các yêu sách lãnh thổ của Vương quốc România cũng được các cường quốc chiến thắng công nhận vào năm 1920.