Yaponiya shaharlari roʻyxati
From Wikipedia, the free encyclopedia
Yaponiya shaharlari roʻyxati — Yaponiyadagi shahar (yaponcha: 市) maqomiga ega boʻlgan munitsipalitetlarni oʻz ichiga oladi. Yaponiyada toʻrt turdagi shaharlar mavjud: belgilangan shahar, asosiy shahar, maxsus shahar va maxsus tumanlar. Ular Yaponiyadagi 47 ta prefekturaning bir qismi sifatida boshqariladi. Qishloq shaharlari va qishloqlaridan farqli oʻlaroq, shaharlar hech qanday prefekturasi tarkibiga kirmaydi. Amalda, har uch turdagi munitsipalitetning ham xuddi shunday majburiyatlari mavjud[1][2]. Yaponiyada jami 792 ta shahar bor (2018-yilgi holatga koʻra)[3].
Yaponiyaning munitsipalitet hokimiyati mamlakatning Mahalliy boshqaruv qonuni (地方自治法, Chihō jichihō) bilan belgilanadi. Unga koʻra, munitsipalitetlarda aholi soni 50 mingdan ortsa, shahar huquqi berilishi mumkin[4]. Bu talab munitsipal birlashmalarni ragʻbatlantirish uchun 2004-yilgi qonunda yumshatilgan[5][6].
Aholi soni boʻyicha Yaponiyadagi eng katta shahar Yokohama boʻlib 3,5 milliondan ortiq aholiga ega, eng kichik shahar esa Utashinai hisoblanib, u atigi 3000 nafar aholiga ega. Maydoni boʻyicha eng katta shahar Takayama boʻlib, maydoni 2,000 square kilometre (770 mi²) dan ortiq, eng kichigi esa atigi 5 square kilometre (1.9 mi²) lik Varabi shahridir[7].
Yaponiya poytaxti Tokio 1943-yilgacha shahar boʻlgan va hozirda qonuniy metropolitan maqomiga ega prefektura hisoblanadi[2]. Tokioning oʻzagini tashkil etuvchi maxsus tumanlar shaharlarga oʻxshash maʼmuriy maqomga ega[1][8][3].
Mamlakatning boshqa yirik shaharlari uchun uchta metropoliya toifasi belgilangan boʻlib, ularga odatdagidan koʻra kengroq vakolatlar berilgan. Yaponiyaning rasmiy yirik shaharlari 20 nafarga yetadi va qonun boʻyicha ular 500000 dan ortiq aholiga ega boʻlishi kerak. Mamlakatda 60 ta Asosiy shahar mavjud boʻlib, ularning aholisi 200000 dan oshishi kerak. Bu toifalar ostida avvalroq maxsus shaharlari toifasi boʻlgan, u 2015-yilda rasman bekor qilingan, biroq avval kiritilgan shaharlar uchun bu qoida amalda saqlanib qolgan, jumladan shunday turdagi 25 ta maxsus shahar mavjud[4][2].
Yaponiyaning hozirgi munitsipal hukumati 1889-yilda Meydzi restavratsiyasidan soʻng, mamlakat 15859 munitsipalitetga boʻlingan davrdan keyin tashkil topgan. Ulardan faqat 39 tasiga shahar maqomi berilgan. Keyinchalik 20—21-asrlarda shaharlar soni oʻsishda davom etdi, ayniqsa 1950-yillarda Shova davri yirik munitsipal birlashmalarig ega boʻlgan hamda 21-asrning birinchi oʻn yilligidagi Heisei davrida ularning soni 500 dan oshib ketgan. 2014-yilda 1718 munitsipalitet mavjud boʻlib, ulardan 790 tasi shaharlar edi[9].
Turi | Yaponcha nomi | Miqdori | |
---|---|---|---|
Hukumat qarori bilan belgilangan shahar | 政令指定都市 | 20 | |
Asosiy shahar | 中核市 | 62 | |
Sobiq maxsus shahar (2015-yilda turkum bekor qilingan) | 特例市 | 23 | |
Shahar | 市 | 687 | |
Maxsus tumanlar | 特別区 | 23 |