To‘rtinchi may harakatlari
From Wikipedia, the free encyclopedia
4- may harakati 1919-yil 4-mayda Pekindagi talabalar noroziliklari natijasida paydo boʻlgan Xitoyning anti-imperialistik, madaniy va siyosiy harakati edi. Talabalar Xitoy hukumatining 1914-yilda Shandun qamalidan keyin Germaniyaga taslim boʻlgan Shandundagi hududlarni saqlab qolish uchun ruxsat berish toʻgʻrisidagi Versal shartnomasi qaroriga Xitoy hukumatining zaif munosabatda boʻlishiga nisbatan norozilik bildirish uchun Tyananmen (Samoviy tinchlik darvozasi) oldiga toʻplandi. Namoyishlar umummilliy noroziliklarni keltirib chiqardi va Xitoy millatchiligining kuchayishiga, madaniy faoliyatdan siyosiy harakatga oʻtishga, populistik bazaga oʻtishga va an'anaviy intellektual va siyosiy elitaning zaiflashishiga turtki boʻldi.
Toʻrtinchi may namoyishlari an'anaviy Konfutsiy qadriyatlarini muqobiliga almashtirishga intilgan va oʻzi Sin davridagi islohotlarning davomi boʻlgan antian'anaviy Yangi Madaniyat Harakatda (1915-1921) burilish nuqtasiga yetdi. 1919-yildan keyin ham bu oʻqimishli "yangi yoshlar" oʻz rolini an'anaviy model bilan belgilab oldilar. Unda oʻqimishli elita madaniy va siyosiy ishlar uchun mas'uliyatni oʻz zimmasiga olardi.[1] Ular an'anaviy madaniyatga qarshi edilar, lekin chet elda millatchilik nomidan kosmopolit qoʻllov izladilar va ular qishloq mamlakatida populizmni qoʻllab-quvvatlagan shahar harakati edilar. Keyingi besh oʻn yillikdagi koʻplab siyosiy va ijtimoiy rahbarlar, shu jumladan Xitoy Kommunistik partiyasi rahbarlari ham shu toifa orasidan shakllandi.[2]