Yahudiliğin kökenleri
From Wikipedia, the free encyclopedia
Yahudiliğin kökenleri, özellikle çok tanrılı antik Kenan dininden evrimleşen, daha sonra Babil diniyle birlikte var olan ve Babil inancının unsurlarını, Tanah'ın erken peygamberlik dönemi kitaplarında yansıtıldığı gibi Yahova'ya ibadete bağlayarak bir araya getiren (Synkretizm), çok tanrılı antik Sami dinlerinin ortasındaki Tunç Çağı'na uzanır.
1.Demir Çağı boyunca İsrail dini, içinden evrimleştiği Kenan politeizminden farklılaştı. Bu süreç, Kenan tanrılarından biri olan Yahve'ye, diğer Kenan tanrılarının varlığını kabul eden, ancak onlara ibadeti baskılayan monolatristik Yahvizm'in gelişmesiyle başladı. Daha sonra bu inanç, Kenanlı ya da yabancı tüm diğer tanrıların varlığının reddedilmesiyle, katı bir tek tanrılı inanca ve yalnızca Yahve'ye tapınmaya dönüştü.
MÖ 6. ve 5. yüzyıllarda (2.Demir Çağı ) Babil esareti sırasında, Babil'de sürgüne gönderilen Yahudalılar içindeki bazı çevreler, Yahve merkezli monolatizm, seçilmişlik, ilahi kanun ve Antlaşma hakkında önceden var olan fikirlerini, katı bir tek tanrılı teolojiye saflaştırdı ve bu teoloji sonraki yüzyıllarda Yahuda Krallığı'na egemen oldu.[1]
MÖ 5. yüzyıldan MS 70'e kadar İsrail dini, diasporada Helenistik Yahudiliğin yanı sıra İkinci Tapınak Yahudiliği olarak ayrışan teolojik okullara dönüştü. İkinci Tapınak eskatolojisinin Zerdüştlük ile benzerlikleri vardır.[2] Kutsal Kitab'ın metni bu dönemde mevcut biçimine uyarlandı ve muhtemelen aynı zamanda kanonlaştırıldı.
Geç Antik Çağda, (MS 3. ila 6. yüzyıllar arası) gelişen Rabbinik Yahudilik; Kutsal kitabın Masoretik Metni ve Talmud bu dönemde derlenmiştir. Masoretik geleneğin en eski el yazmaları, (Halep Kodeksi ve Leningrad Kodeksi) MS 10. ve 11. yüzyıllardan gelmektedir.
Orta Çağ Avrupa'sında büyük ölçüde sansürleme ve el yazmalarının yakılması nedeniyle, çeşitli Rabbinik eserlerin mevcut en eski el yazmaları oldukça geçtir. Babil Talmud'unun hayatta kalan en eski tam el yazması kopyası MS 1342'ye tarihlenir.[3]