Trablusgarp Savaşı
Trablusgarp savaşı diğer adı ile türk italyan savaşı / From Wikipedia, the free encyclopedia
Trablusgarp Savaşı veya diğer adıyla 1911-1912 Türk-İtalyan Savaşı, 1911-1912 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu ve İtalya Krallığı arasında geçen bir savaştır. Adı, "Trablusgarp Savaşı" olmasına rağmen çarpışmalar Trablusgarp dışında Adriyatik Denizi, Ege Adaları, Çanakkale Boğazı ve Kızıldeniz gibi farklı bölgelerde de sürmüştür. Diğer büyük devletlerin desteği ve Birinci Balkan Savaşı'nın patlak vermesi nedeniyle savaşı kazanan İtalya, Osmanlı Devleti'nin Trablusgarp Vilayeti'ne bağlı Trablusgarp, Fizan ve Sirenayka bölgelerini ele geçirmiştir. Bu bölgeler birleşip gelecekteki Libya devletini oluşturacaklardı.
Trablusgarp Savaşı 1911–12 Türk–İtalyan Savaşı | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Afrika Talanı | |||||||
Sol üstten saat yönüne doğru: İtalyanlara ait Cannone da 149/23 topçu bataryası. Kurmay Binbaşı Mustafa Kemal, bir Osmanlı subayı ve yerel Libyalı mücahitlerle birlikte. İtalyan birlikleri Trablus'a çıkıyor. Bir İtalyan savaş uçağı. Osmanlı gambotu Bafra, Konfide'de batıyor. Rodos'taki Osmanlı esirleri. | |||||||
| |||||||
Taraflar | |||||||
Osmanlı İmparatorluğu Senusiler | İtalya Krallığı | ||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||
Sultan V. Mehmed Neşet Paşa Şehzade Osman Fuad Efendi Yarbay Enver İsmail Binbaşı Mustafa Kemal Ahmed eş-Şerif es-Senusi Ömer Muhtar |
Kral III. Vittorio Emanuele Luigi Caneva Augusto Aubry | ||||||
Güçler | |||||||
8.000 Osmanlı askeri[1] 20.000 yerli gönüllü[1] toplam: 28.000 asker[1] Osmanlı tarafında hava gücü yok[2] |
İlk çıkarmada 102.000 asker[2] sonradan gelen takviyelerle 150.000[3] 40 savaş topu[2] 22 savaş uçağı[2] 2 hava gemisi[2] | ||||||
Kayıplar | |||||||
8.189 çatışmada ölü[4] 10.000 misillemeler ve idamlarda ölü[5] 5.370 yaralı |
1.432 çatışmada ölü[6] 1.948 hastalık sebebiyle ölü[6][7] 4.250 yaralı[7] veya 4.000 ölü[3] 6.000 yaralı[3] 600 kayıp 17.429 hasta[8] 2 savaş uçağı[2] |
Savaş sürerken Rodos ve On İki Ada İtalyan kuvvetlerinin işgaline uğramış, İtalya savaş sonrasında imzalanan Uşi Antlaşması'yla birlikte On İki Ada'yı Osmanlı İmparatorluğu'na geri verme sözünü vermiştir.[9] Bununla birlikte, antlaşmanın belirsizliği adaları geçici İtalyan yönetimine bırakmış ve Türkiye, 1923'te imzalanan Lozan Antlaşması'nın 15'inci maddesinde bu adalar üzerindeki bütün taleplerinden vazgeçmiştir.[10] On İki Ada II. Dünya Savaşı'ndan sonra Yunanistan kontrolüne geçmiştir.[9]
23 Ekim 1911'de Osmanlı toprakları üzerinde uçan İtalyan Yüzbaşı Carlo Piazza, tarihteki ilk askeri keşif uçuşunu gerçekleştirmiştir. Giulio Gavotti ise 1 Kasım günü Etrich Taube model bir uçakla Libya'daki Osmanlı kuvvetlerine karşı bir hava saldırısı düzenlemiş ve bu saldırı, ilk hava saldırısı olarak tarihe geçmiştir.[11] Herhangi bir hava savunma silahı olmayan Osmanlı askerleri ise tüfek atışıyla bir uçak düşürmeyi başarmıştır.[12] Türkiye Cumhuriyeti'nin gelecekteki cumhurbaşkanı ve Kurtuluş Savaşı'ndaki lideri Mustafa Kemal Atatürk, savaş sırasında binbaşı rütbesiyle aktif rol oynamış, Tobruk Muharebesi'ni yönetmiştir.