Sözdebilim tarihi
From Wikipedia, the free encyclopedia
Sözdebilim tarihi, zaman içinde sözdebilim uygulamalarının incelenmesidir. Sözdebilim kendini bilim olarak sunan fakat bilimsel kriterlere uymayan uygulamalar kümesidir.[1][2]
Gerçek bilim ile sözdebilim arasında ayrım yapmak bazen zordur. İkisi arasındaki ayrım için genellikle filozof Karl Popper'a başvurulur. Onun yanlışlanabilirlik ölçütü sayesinde sözdebilimi bertaraf edebiliriz. Tarih için konuşmak gerekirse sözdebilimi gerçek bilimden ayırmak çok daha zor olabilir. Zira bazı bilimler sözdebilimlerden geliştirilmiştir. Bunun bir örneği bilim olan kimyanın kökeni olan, önbilim simyadır.
Sözdebilimlerdeki muazzam çeşitlilik, sözdebilim tarihini daha da karmaşık hale getiriyor. Astroloji ve akupunktur gibi bazı sözdebilimler bilim öncesi çağda ortaya çıktı. Fakat daha sonra Lisenkoizm gibi kimi sözdebilim türleri ideolojinin parçası olarak veya bir ideolojiye yönelik algılanan tehditlere yanıt olarak gelişti. Bunun güncel bir örneği, bilimsel evrim teorisine yanıt olarak geliştirilen yaratılışçılıktır.
Uygun bilimsel standartları karşılamamasına rağmen, birçok sözdebilim hayatta kalmaktadır. Bu genellikle sağlamlaşmış inançlarının çağdaş bilimle ters düştüğünü reddeden inatçı kişilerden kaynaklanmaktadır. Bilim insanlarının büyük çoğunluğu tarafından reddedilmesine rağmen popülerliğini sürdüren astrolojinin de kanıtladığı gibi, popülerlik de önemli bir etkendir.[3][4][5]