Oy hakkı
From Wikipedia, the free encyclopedia
Oy hakkı, politik imtiyaz (basitçe imtiyaz), halka açık politik seçimler üzerinde kullanılan oyun hukuki hakkıdır.[1][2][3] Dilden dile değişmekle birlikte bazen seçime aday olma hakkı olan pasif oy hakkından ayırt edilebilmesi için aktif oy hakkı da denir.[4] Aktif ve pasif oy kullanma kombinasyonunada bazen tam oy hakkı denir.[5]
Oy kullanma hakkı genellikle temsilî demokrasi açısından düşünülmektedir, ancak oy hakkı, referandumlar ve girişimler için aynı ölçüde geçerlidir. Oy hakkı sadece yasal oy hakkını değil, aynı zamanda bir sorunun oylamaya sunulup sunulmayacağına dair pratik soruyu da tanımlar. Önemli sorulara kapsamlı, vicdani, tam açıklama ve kamuoyu incelemesi olmaksızın tek taraflı olarak karar verildiğinde oy hakkının faydası azalır.
Oy kullanma yaşına ulaştıklarında, nitelikli vatandaşlara oy hakkı verilir. Nitelikli bir vatandaşı neyin oluşturduğu, hükûmetin kararına bağlıdır. Vatandaş olmayan ikamet edenler, yakından bağlantılı ülkelerin vatandaşları (örneğin, İngiliz Milletler Topluluğu vatandaşları ve Avrupa Birliği vatandaşları) veya belirli ofisler veya sorularla sınırlı olabilen bazı ülkelerde oy kullanabilir.[6][7][8]