Büyük Ayrışma
From Wikipedia, the free encyclopedia
Büyük Ayrışma ya da Avrupa Mucizesi, Batı dünyasının (yani Batı Avrupa ve Yeni Dünya'nın halklarının baskın nüfus haline geldiği kısımlarının) modern öncesi büyüme kısıtlamalarını aştığı ve 19. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu, Babür Hindistan'ı, Qing Çin'i, Tokugawa Japonyası ve Joseon Kore'sini gölgede bırakarak dünyanın en güçlü ve zengin medeniyeti olarak ortaya çıktığı sosyoekonomik değişimdir.
Büyük Ayrışmanın ardındaki nedenleri açıklamaya çalışan coğrafya, kültür, kurumlar, sömürgecilik, kaynaklar ve tamamen şans gibi çeşitli teoriler vardır.[3] Bazıları ayrışmanın 15. veya 16. yüzyıl gibi erken bir tarihte, Rönesans ve Keşifler Çağı sırasında merkantilizm ve kapitalizmin yükselişiyle başladığına inanırken, diğerleri en önemli değişimin 18. ve 19. yüzyılların sonlarında Sanayi ve Teknoloji Devrimleri ile gerçekleştiğini savunmaktadır.[4][5] Büyük Ayrışma, ulaşım ve tarım gibi teknolojik ilerlemelerin Batı'da Doğu'ya kıyasla daha büyük ölçüde benimsenmesiyle de belirginleşmiştir. Batı'da enerji kaynağı olarak kömürün kullanılması da enerji üretiminde Batı'ya avantaj sağlamıştır.[4] Büyük Ayrışma I. Dünya Savaşı'ndan önce zirveye ulaşmış ve 1970'lerin başına kadar devam etmiş, ancak 1980'lerin sonunda birçok Üçüncü Dünya ülkesinin Birinci Dünya ülkelerinin çoğundan daha yüksek ekonomik büyüme oranlarına ulaşmasıyla yerini Büyük Yakınlaşmaya bırakmıştır.[4]