Özgür İrlanda Devleti
1922-1937 yılları arasında kuzeybatı Avrupa'da egemen olan devlet / From Wikipedia, the free encyclopedia
Özgür İrlanda Devleti (İngilizce: Irish Free State, İrlandaca: Saorstát Éireann İrlandaca telaffuz: [sˠiːɾˠsˠˈt̪ˠaːt̪ˠ eːɾʲən̪ˠ]; 6 Aralık 1922 - 29 Aralık 1937), 6 Aralık 1921 tarihinde Britanya hükûmeti ve İrlanda milliyetçilerinin imzaladığı İngiliz-İrlanda Antlaşması sonucunda kurulan bir dominyondur.
Saorstát Éireann Irish Free State Özgür İrlanda Devleti | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1922-1937 | |||||||||||
8 Aralık 1922'ye kadar Özgür İrlanda Devleti (koyu ve açık yeşil) 8 Aralık 1922 itibarıyla Özgür İrlanda Devleti (koyu yeşil) | |||||||||||
Başkent | Dublin 53°21′K 6°16′B | ||||||||||
Yaygın dil(ler) | İrlandaca, İngilizce | ||||||||||
Hükûmet | Anayasal monarşi | ||||||||||
Hükümdar | |||||||||||
| |||||||||||
President of the Executive Council | |||||||||||
| |||||||||||
Tarihçe | |||||||||||
| |||||||||||
|
Bu antlaşma üç yıllık İrlanda Bağımsızlık Savaşı'nı sona erdirmiştir. Savaş İrlanda, İrlanda Cumhuriyet Ordusu (Irish Republican Army ya da IRA) ve İngiliz Krallık güçleri arasında gerçekleşmiştir.
Bağımsız Devlet İngiliz Milletler Topluluğu'nun bir dominyonu olarak kurulmuştur. İrlanda'nın 32 idari bölgesinden 26'sını içerir. Kuzey İrlanda – diğer 6 idari bölgeyi bulundurur – Antlaşma sonucu kendisine tanınan dışarıda kalabilme hakkını (opt-out) kullanarak bu devletten ayrılmıştır. Bağımsız Devlet hükûmeti Genel Vali, kralın temsilcisi ve serbeKurulu'ndan oluşur. Yürütme Kurulu Antlaşma şartları gereği devrimci Dáil hükûmeti ve geçici hükûmetin yerini almıştır. Bu iki hükûmeti de Ağustos 1922'den beri yöneten W. T. Cosgrave, Yürütme Kurulu'nun ilk başkanı olmuştur. Yasama organı Dáil Éireann (Alt meclis) ve aynı zamanda senato olarak da bilinen Seanad Éireann'den meydana gelir. Dáil üyeleri sadakat yemini vermek zorundaydılar ve bu krala bağlılığın yemini anlamına geliyordu. Yemin Antlaşmaya muhalif olan kesimler tarafından tartışmalı bir konumdaydı çünkü çoğu yemin etmeyi reddetti ve dolayısı ile onlara verilen konum da reddedildi. Öte yandan Antlaşma yanlıları Cumann na nGaedheal (İrlandalılar Cemiyeti) adlı grubu 1923'te kurdu ve Dáil'de 1922-1927 yılları arası etkili birçoğunluğa sahipti. Bu tarihten sonra 1932 yılına kadar azınlık hükûmeti şeklinde devam etti.
Bağımsız Devlet'in ilk aylarında, İrlanda İç Savaşı yeni kurulmuş Millî Ordu ve antlaşma karşıtı IRA (devleti tanımayı reddetti) arasında patlak verdi. İç Savaş Millî Ordu'nun zaferi ile sonuçlanırken, Antlaşma karşıtı taraf Mayıs 1923'te silahları bırakmayı kabul etti. Antlaşma karşıtı Sinn Féin partisi Dáil'de yer almayı kabul etmeyince, oldukça küçük bir parti olan İşçi Partisi'ni tek muhalif parti durumuna sokmuştur. 1926'da Sinn Féin başkanı Éamon de Valera politikayı geri çevirmekte başarısız olunca partiden istifa edip Fianna Fáil partisini kurdu. Fianna Fáil Dáil'e 1927 genel seçimleri sonrası girdi ve 1932 genel seçimlerinde hükûmete ortak olarak aynı zamanda en büyük parti haline gelmiştir.
Yürütme Kurulu'nun başkanı De Valera sadakat yeminini kaldırarak İngiltere ile ekonomik savaş yoluna gitti. 1937'de yeni bir anayasa taslağı hazırladı ve aynı yılın temmuzunda yapılan referandumda geçti. Bağımsız Devlet Aralık 1937'de yapılan yeni bir referandumun sonucu adını İrlanda şeklinde değiştirerek sona erdi.