Çerkesya
Kuzeybatı Kafkasya'da Adige kabilelerinin birleşmesi ile kurulmuş eski bir devlet / From Wikipedia, the free encyclopedia
Çerkesya[16][17] (Çerkesçe: Адыгэ Хэку; Çerkezistan[18] ve Zihya/Zuğustan[16][17] olarak da bilinir), günümüzde Rusya sınırlarında kalan Kuzeybatı Kafkasya'da var olmuş tarihî ülke ve bölge.[18][19] Rus-Çerkes Savaşı sonucunda Çerkesya yıkılmış ve Çerkes nüfusunun %75-90'ı topluca katledilmiş, kalan Çerkeslerin büyük kısmı da Osmanlı topraklarına sürülmüştür.[20][21]
Çerkesya Адыгэ Хэку, Aдыгэй | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tarihî Çerkesya | |||||||||||||
Çerkes Meclisi'nin aldığı karara göre 1861'de Çerkesya'nın yönetim birimleri | |||||||||||||
Liderin ikametgâhı (başkent) | |||||||||||||
Yönetim merkezi | Çerkes Meclisi | ||||||||||||
En büyük kasaba | Şaçe (Günümüzde Soçi) 43°35′07″K 39°43′13″D | ||||||||||||
Resmî dil(ler) | Çerkesçe | ||||||||||||
Yaygın dil(ler) | Çerkesçe, Ubıhça, Abazaca | ||||||||||||
Etnik gruplar | Çerkesler Abazinler | ||||||||||||
Resmî din |
| ||||||||||||
Demonim | Çerkes | ||||||||||||
Hükûmet | Askerî demokrasi[3] Bölgesel Meclisler Birliği[4][5][6] Konfederasyon[7][8][9] | ||||||||||||
Lider | |||||||||||||
| |||||||||||||
Yüzölçümü | |||||||||||||
• Toplam | 82000[10] km2 | ||||||||||||
Nüfus | |||||||||||||
• Tahminî | 1.625.000 (Çerkes Soykırımı öncesi) 86.655 (Çerkes Soykırımı sonrası)[11][12][13][14][15] | ||||||||||||
Para birimi | Akçe | ||||||||||||
Zaman dilimi | GMT+3 | ||||||||||||
| |||||||||||||
Günümüzdeki durumu | Rusya |
Orta Çağ'da Çerkesya çeşitli prensliklerden oluşuyordu. Devletin temsilî başı bu prenslikler arasından seçilen baş prens idi, ancak bu otorite sembolikti ve prenslikler yüksek özerkliğe sahipti. Moğol istilasına kadar Kuban'ın kuzeyinde hakim olan Çerkesler, Moğol ve Altın Orda devletinin saldırılarıyla ve Kırım Hanlığı'nın baskılarıyla daha yaygın şekilde "Çerkesya" olarak tanımlanan yere, Taman Yarımadası ile Kuzey Osetya arasındaki bölgeye, Kuban Nehri'nin güneyine çekildi. Çerkesler komşu Karaçay-Balkar ve Osetler ile de ilişki içindeydiler ve kimi zamanlarda onları hüküm altına aldılar.[22]
18. ve 19. yüzyıllar arasında Çerkesya'da merkezi bir yönetim oluşmaya başladı. Avusturya ile Osmanlılar arasındaki Belgrad Antlaşması, Doğu Çerkesya'nın (Kabardey) bağımsızlığının uluslararası olarak tanınmasını sağladı. 1814-1815 yılları arasında toplanan Viyana Kongresi de Çerkesya'nın bağımsızlığının tanınmasını kabul etti. 1837'de Çerkes liderler Avrupa ülkelerine yasal tanınma talep eden mektuplar gönderdiler. Bunu takiben Birleşik Krallık Çerkesya'yı tanıdı.[23][24] Ancak Rus-Çerkes Savaşı sırasında Rus İmparatorluğu, Çerkesya'yı bağımsız bir bölge olarak tanımadı. Bölge hiçbir zaman Rus kontrolünde olmamış olmasına rağmen, Çerkesler Rus toprağında isyan çıkaran bir grup asi olarak görüldü[25] ve Rus generaller Çerkesleri milli isimleriyle değil, "dağlılar", "haydutlar" ve "dağ pisliği" olarak adlandırdı.[20][26] Çerkesya, Çerkes halkının anavatanı olmasına rağmen, bugün Çerkeslerin çoğu başta Türkiye olmak üzere sürgünde yaşıyor.[20][20][27]