బాష్ప పీడనం
థెర్మోడైనమిక్ సంతులనస్థితిలో ఆవిరి కలిగించే పీడనం / From Wikipedia, the free encyclopedia
ఒక సంవృత వ్యవస్థలో (క్లోజ్డ్ సిస్టమ్) ఓ ఉష్ణోగ్రత వద్ద, ఆవిరి దాని ద్రవ, ఘన దశలతో థర్మోడైనమిక్ సమతౌల్యంలో ఉండగా అది కలిగించే పీడనాన్ని బాష్ప పీడనం అంటారు. దీన్ని సమతౌల్య బాష్ప పీడనం అని కూడా అంటారు. సమతౌల్య బాష్ప పీడనం అనేది ద్రవపు బాష్పీభవన రేటుకు సూచన. ఇది ద్రవం నుండి (లేదా ఘనం నుండి) తప్పించుకునే కణాల ధోరణిని సూచిస్తుంది. సాధారణ ఉష్ణోగ్రతల వద్ద అధిక బాష్ప పీడనం ఉన్న పదార్థాన్ని అస్థిరంగా ఉన్నట్లు సూచిస్తారు. ద్రవ ఉపరితలం పైన ఉన్న బాష్పం, ఆ ద్రవంపై కలగజేసే పీడనాన్ని బాష్ప పీడనం అంటారు. ద్రవపు ఉష్ణోగ్రత పెరిగేకొద్దీ, దాని లోని అణువుల గతిశక్తి కూడా పెరుగుతుంది. అణువుల గతి శక్తి పెరిగేకొద్దీ, ఆవిరిగా మారే అణువుల సంఖ్య కూడా పెరుగుతుంది, తద్వారా బాష్ప పీడనం పెరుగుతుంది.
క్లాసియస్-క్లాపిరాన్ సంబంధం ప్రకారం ఏదైనా పదార్ధం యొక్క బాష్ప పీడనం, ఉష్ణోగ్రత పెరిగే కొద్దీ సరళరేఖలో పెరగదు. బాష్ప పీడనం, పరిసర వాతావరణ పీడనానికి సమానమైనపుడు ఉన్న ఉష్ణోగ్రతను వాతావరణ పీడనం వద్ద ద్రవం మరిగే స్థానం (సాధారణ మరిగే స్థానం అని కూడా అంటారు) అంటారు. ఉష్ణోగ్రత ఆ స్థాయి కంటే పెరిగినపుడు, బాష్ప పీడనం వాతావరణ పీడనాన్ని అధిగమించి, ద్రవం లోపల ఆవిరి బుడగలు ఏర్పడి ద్రవాన్ని పైకి ఎగదోస్తాయి. ద్రవంలో లోతుకు పోయే కొద్దీ ద్రవ పీడనం వాతావరణ పీడనం కంటే పెరుగుతూ పోతుంది కాబట్టి, లోతుల్లో బుడగలు ఏర్పడాలంటే అధిక ఉష్ణోగ్రత అవసరమౌతుంది. తక్కువ లోతుల వద్ద ముఖ్యంగా అవసరమైనది, తొలి బుడగలు ఏర్పడడానికి అవసరమయ్యే అధిక ఉష్ణోగ్రత. బుడగ గోడకు ఉండే తలతన్యత మొదటగా ఏర్పడే బుడగల్లో అధిక పీడనానికి కారణమౌతుంది.
ఓ మిశ్రమం లోని ఒక భాగం ఆ మిశ్రమపు మొత్తం బాష్ప పీడనంలో కలగజేసే బాష్ప పీడనాన్ని పాక్షిక పీడనం (పార్షియల్ ప్రెషర్) అంటారు. ఉదాహరణకు, సముద్ర మట్టం వద్ద గాలి, 20 °C వద్ద నీటి ఆవిరితో సంతృప్త స్థితిలో ఉన్నపుడు పాక్షికంగా నీరు (2.3 kPa), నైట్రోజన్ (78 kPa), ఆక్సిజన్ (21 kPa), ఆర్గాన్ (0.9 kPa) లు అన్నీ కలిసి మొత్తం 102.2 kPa ప్రామాణిక వాతావరణ పీడనాన్ని కలగజేస్తాయి.