Revolucioni xhonturk
From Wikipedia, the free encyclopedia
Revolucioni Xhonturk (korrik 1908) ishte një revolucion konstitucionalist në Perandorinë Osmane. Komiteti i Bashkimit dhe Përparimit (KBP), një organizatë e lëvizjes së Turqve të Rinj, e detyroi Sulltan Abdul Hamidin II të rivendoste Kushtetutën osmane dhe të rikthejë parlamentin, i cili hapi politikën shumëpartiake brenda Perandorisë. Nga Revolucioni Xhonturk deri në fundin e Perandorisë shënon Epokën e Dytë Kushtetuese të historisë së Perandorisë Osmane. Më shumë se tre dekada më parë, në 1876, monarkia kushtetuese ishte vendosur nën Abdul Hamidin gjatë një periudhe kohore të njohur si Epoka e Parë Kushtetuese, e cila zgjati vetëm dy vjet përpara se Abdul Hamid ta pezullonte atë dhe t'i kthente vetes pushtetet autokratike.
Revolucioni filloi me arratisjen e anëtarit të KBP Ahmed Njazi në malësitë shqiptare. Së shpejti atij iu bashkuan İsmail Enveri dhe Ejup Sabriu. Ata u lidhën me shqiptarët vendas dhe përdorën lidhjet e tyre brenda Ushtrisë së Tretë me bazë në Selanik për të nxitur një revoltë të madhe. Në kapitullimin e Abdul Hamidit kontribuan edhe atentate të ndryshme të koordinuara nga sindikalistët Fedai. Me një revoltë konstitucionaliste në provincat rumeliane të nxitur nga KBP, Abdul Hamid kapitulloi dhe shpalli rivendosjen e Kushtetutës, tërhoqi parlamentin dhe bëri thirrje për zgjedhje.
Pas një tentative kundërrevolucioni monarkist të njohur si Incidenti i 31 Marsit në favor të Abdul Hamidit vitin e ardhshëm, ai u rrëzua dhe vëllai i tij Mehmeti V u ngjit në fron.