Kantoni Ticino
From Wikipedia, the free encyclopedia
Kantoni Tiçino është një nga 26 kantonet e Zvicrës me kryeqendrën Bellinzonan. Ndarja tradicionale e tij bëhet midis rajoneve Sopraceneri dhe Sottoceneri, respektivisht në veri dhe në jug të Malit Ceneri.
Ticino | |
---|---|
Republika dhe Kantoni i Tiçinos Repubblica e Cantone Ticino (Italian) | |
Koordinatat: 46°19′N 8°49′E | |
Shteti | Zvicra |
Kryeqyteti | Bellinzona |
Qyteti më i populluar | Lugano |
Nënndarjet | , 8 distrikte |
Qeveria | |
• Ekzekutivi | Këshilli i Shtetit (5) |
• Legjislativi | Këshilli i Madh (90) |
Sipërfaqja | |
• Gjithsej | 2.812.210 km2 (1,085800 sq mi) |
Popullsia (Dhjetor 2020) | |
• Gjithsej | 350.986 |
• Dendësia | 120/km2 (320/sq mi) |
Kodi ISO 3166 | CH-TI |
Pika më e lartë | 3,402 m (11,161 ft): Adula (Rheinwaldhorn) |
Pika më e ulët | 195 m (640 ft): Lake Maggiore |
Konfederuar më | 1803 |
Gjuhët | Italisht |
Faqja zyrtare | www |
Tiçino është kantoni më jugor i Zvicrës. Është një nga tre kantonet e mëdhenj malorë jugorë, së bashku me Valë' dhe Graaubyndenin. Megjithatë në ndryshim nga kantonet e tjera, ai shtrihet pothuajse i gjithi në jug të Alpeve dhe nuk ka qasje natyrore në Pllajën Zviceriane. Në veriperëndim kufizohet me kantonin Valë', në veri me kantonin Uri dhe me kantonin Graaubynden në verilindje. Kantoni gjithashtu ka kufizohet me Italinë, duke mbartur gjithashtu një enklavë të sajën.
I emërtuar sipas lumit Tiçino, më i gjati në kanton, është kantoni i vetëm ku gjuha e vetme zyrtare është ajo italiane dhe përfaqëson copëzën italishtfolëse të Zvicrës së bashku me pjesën jugore të kantonit Graaubynden. Qyteti i tij më i madh është Lugano ndërsa dy qendra të tjera janë Bellinzona dhe Locarno. Së fundmi kantoni është kthyer në një atraksion turistik madhor për Zvicrën, i dalluar nga pjesa tjetër e vendit prej klimës së ngrohtë dhe kulturës e gastronomisë meridionale.
Tokat që i përkasin kantonit u aneksuan nga disa qytete italiane në shekullin e XV-të nga forca zviceriane në fushatat e fundit transalpine të Konfederatës së Vjetër Zviceriane.