مونٽي ويڊيو
From Wikipedia, the free encyclopedia
مونٽي ويڊيو (Montevideo؛ اسپيني تلفظ: [mo̞n̪t̪e̞β̞ið̞e̞.o̞]) يوراگوئي جو سڀ کان وڏو شهر، گاديءَ جو هنڌ ۽ مکيه بندرگاهه آهي. سال 2011ع جي مردم شماري مطابق، شهر جي آبادي 13,19,108 (ملڪ جي ڪل آبادي جو اٽڪل ٽيون حصو) ھئی،[5] جیڪا 201 چورس ڪلوميٽر (78 چورس ميل) جي ايراضيءَ ۾ آهي. مونٽيويڊيو ملڪ جي ڏاکڻي ساحل تي، لا پلاٽا نديءَ جي اتر اوڀر ڪناري تي واقع آهي.
Montevideo Ciudad de San Felipe y Santiago de Montevideo | ||
---|---|---|
Capital city | ||
| ||
نعرو: Con libertad ni ofendo ni temo With liberty I offend not, I fear not. | ||
Lua error in ماڊيول:Location_map at line 522: Unable to find the specified location map definition: "Module:Location map/data/Uruguay" does not exist. | ||
جاگرافي بيهڪ: 34°53′1″S 56°10′55″W | ||
Country | يوروگائي | |
Department | Montevideo | |
Established | 1726؛ 297 سال اَڳُ (1726) | |
قيام | Bruno Mauricio de Zabala | |
حڪومت | ||
• قسم | Strong mayor[1] | |
• Intendant | Carolina Cosse | |
پکيڙ[2] | ||
• Capital city | 201 ڪ.م2 (77.5 ميل2) | |
• ميٽرو | 1,640 ڪ.م2 (633 ميل2) | |
The department area is 530 ڪلوميٽرزچورس (200 sq mi) and the conurbated built-up area 350 ڪلوميٽرزچورس (140 sq mi).[3] | ||
بلندي | 43 ميل (141 ft) | |
آبادي (2011 Census)[4] | 1,319,108 |
نومبر 1723ع ۾ انهيءَ جاءِ تي پورچوگيز ڪينٽونمينٽ قائم ڪئي وئي، جتي اڄڪلهه مونٽيويڊيو شهر آهي. پرتگالي فوجن کي فيبروري 1724ع ۾ هڪ اسپيني سپاهي، برونو موريسيو دي زبالا، هڪ اسٽريٽجڪ قدم جي طور تي هٽائي ڇڏيو هو، جنهن ۾ لا پلاٽا نديءَ جی طاس واری علایقی تی هسپانوي-پرتگالي تڪرار جي وچ ۾ هڪ حڪمت عملي هئي. هن شهر جي بنياد کي قائم ڪرڻ لاءِ ڪو به سرڪاري دستاويز موجود ناهي، پر برونو موريسيو دي زبالا جي ڊائري ۾ سرڪاري طور تي 24 ڊسمبر 1726ع جي تاريخ جو ذڪر آهي، جنهن جي تصديق موجوده شاهدن طرفان ڪئي وئي آهي. 1 جنوري 1730ع تائين بيونس آئرس (ارجنٽائن) کان مڪمل آزادي حاصل نه ٿي سگهي هئي. اهو سال 1807ع ۾ مختصر طور برطانوي راڄ هيٺ به هو، پر آخرڪار هن شهر کي اسپيني ڪرولوس ٻيهر حاصل ڪري ورتو، جن پليٽا تي انگريزن کي شڪست ڏني. مونٽي ويڊيو مرڪوسر (Mercosur) ۽ الادي (ALADI) جي انتظامي هيڊ ڪوارٽر جي سيٽ آهي، لاطيني آمريڪا جي معروف واپاري بلاڪ، هڪ پوزيشن جيڪا يورپ ۾ بروسلز جي ڪردار جي مقابلي ۾ آهي.[6]
زندگي جي معيار تي 2019 مرسر جي رپورٽ، لاطيني آمريڪا ۾ مونٽيويڊيو کي پهريون درجو ڏنو ويو،[7] هڪ درجو جيڪو شهر مسلسل 2005 کان وٺي رهيو آهي.[8][9][10][11][12] سال 2010ع تائين، مونٽيويڊيو براعظم ۾ 19 نمبر وڏو شهري معيشت ۽ وڏن شهرن ۾ 9 هين سڀ کان وڌيڪ آمدني ڪمائيندڙ هو.[13] سال 2022ع ۾، ان جي پيش ڪيل جي ڊي پي، في ماڻهو 30,148 آمريڪي ڊالر سان، 53.9 بلين يو ايس ڊالر آهي.[14] سال 2018ع ۾، ان کي لاطيني آمريڪا ۾ اٺين ۽ دنيا ۾ 84ھون بيٽا گلوبل سٽي جي حيثيت سان درجه بندي ڪيو ويو.[15] مونٽيويڊيو سال 1930ع ۾ پهرين فيفا ورلڊ ڪپ دوران هر ميچ جي ميزباني ڪئي. ”متحرڪ، شاندار جڳهن سان ڀرپور ثقافتي زندگي“ [16] ۽ ”هڪ ترقي ڪندڙ ٽيڪنيڪي مرڪز ۽ ڪاروباري ثقافت“[17] جي طور تي بيان ڪيل، مونٽيويڊيو سال 2013ع ماسٽر ڪارڊ تي، گلوبل منزلون شھري انڊيڪس ۾ لاطيني آمريڪا ۾ اٺين نمبر تي آهي.[18]
هن شهر يورپ جي فن تعمير کي محفوظ ڪيو آهي،[19] جنهن کي سمجهيو وڃي ٿو انهن شهرن مان هڪ آهي جنهن ۾ ڊيڪو آرٽ جي سڀ کان وڌيڪ اثر آهي. [20] اهو يوراگوئي ۾ واپار ۽ اعليٰ تعليم جو مرڪز آهي ۽ ان سان گڏ ان جو مکيه بندرگاهه آهي. هي شهر يوراگوئي جو مالي مرڪز پڻ آهي ۽ هڪ ميٽروپوليٽن علائقي جو ثقافتي مرڪز آهي، جنهن جي آبادي لڳ ڀڳ 20 لک آھی.