Wojsko Tadeusza Kościuszki
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Wojsko Tadeusza Kościuszki – polskie siły zbrojne I Rzeczypospolitej z 1794 roku w okresie insurekcji kościuszkowskiej.
Wykorzystując doświadczenia polskie, amerykańskie i rewolucyjne francuskie Kościuszko opracował na emigracji koncepcję sił zbrojnych powstania. Miały one składać się z armii regularnej, oddziałów ochotniczych, milicji ruchomych wojewódzkich i powiatowych formowanych na wzór amerykański, oraz pospolitego ruszenia wszystkich mieszkańców organizowanych na wzorach francuskich.
W początkowym okresie Kościuszko dysponował jednym batalionem regimentu 2 (Wodzickiego), jednym 3 (Czapskiego), w łącznej sile 800 ludzi, i brygadą Ludwika Mangeta (10 szwadronów). Do Krakowa maszerował też brygadier Madaliński ze swoją brygadą w sile ok. 1000 koni. Przemieszczały się też kolejne trzy bataliony 3. i 4 regimentu. Liczące 4000 ludzi oddziały stanowiły jedyną realną siłę w chwili wybuchu powstania[1]. Ogólna liczba wojska polskiego w zaborach sięgała 26 000 ludzi. Przez kordon przerwało się około 4000 żołnierzy.
Siły zbrojne powstania złożone z oddziałów regularnych, milicji ruchomych i formacji ochotniczych, liczyły w szczytowym okresie ok. 83 000, a z milicjami miejskimi – ok. 105 000 żołnierzy. Uwzględniając powoływane doraźnie pospolite ruszenie wojewódzkie, można przyjąć, że przez szeregi powstańcze przeszło w ciągu insurekcji ponad 150 000 ludzi[2].