Wikipedystka:Joanna Kośmider/Neuroetyka
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Neuroetyka – interdyscyplinarny obszar badań naukowych, zmierzających do wyjaśnienia problemów etyki (w tym bioetyki) na podstawie neurobiologii układu nerwowego (głównie OUN) i takich dziedzin nauki jak filozofia umysłu, neurofilozofia, neuropsychologia (zob. kognitywistyka) oraz obserwacji z różnych obszarów działalności pozanaukowej.
- W latach 80. i 90. XX w.
- neuroetyka bywała uznawana za subdyscyplinę bioetyki, zajmującą się etycznymi aspektami działań w zakresie biologii, medycyny, neuronauki[uwaga 2].
- Lata 2002–2003
- Za datę narodzin „neuroetyki” o rozszerzonych ramach uznaje się 13–14 maja 2002 roku – termin międzynarodowej konferencji Neuroethics Mapping the Field w San Francisco[2][3]. Dyskusje prowadzono w czterech sekcjach: „Nauki o mózgu a ludzkie «ja»”, „Nauki o mózgu a polityka społeczna”, „Etyka a praktyka nauk o mózgu” oraz „Nauki o mózgu a publiczny dyskurs”. Poza badaczami mózgu, bioetykami i filozofami uczestniczyli w nich prawnicy, ustawodawcy oraz przedstawiciele środków społecznego przekazu[4]. Efektem dyskusji było uananie neuroetyki za część etyki (jej granice nie są dotychczas jednoznacznie wytyczone)[uwaga 3], budującą – wspólnie z psychologią ewolucyjną – jej podstawy neuronaukowe. „Etykę neuronauki” zaczęto przekształcać w „neuronaukę etyki” (m.in. bioetyki).
- W tym samym roku ukazał się artykuł Adiny Roskies (ass. prof na Wydziale Filozofii Dartmouth College)[7] pt. Neuroethics for the new millenium[8]. Potwierdzając potrzebę utworzenia nowego obszaru dyskursu intelektualnego i społecznego (nie tylko naukowego), autorka artykułu przedstawiła propozycję zachowania w obrębie neuroetyki dwóch mniejszych dyscyplin: etyki neuronauk i neuronauki etyki, rozwijących się w dużym stopniu niezależnie od siebie (za szczególnie interesujące uznała obserwowanie efektów współpracy)[8].
- W roku 2003 Jonathan D. Moreno (neuroetyk, biopolityk, historyk nauki, autor m.in. książki The Body Politic: The Battle Over Science in America[uwaga 4]) opublikował 2003 artykuł (z wymownie zatytułowaną sekcją: Is neuroethics new?[uwaga 5]), w którym stwierdził, że sytuacja neuroetyków przypomina sytuację fizyków jądrowych lub genetyków w okresie narodzin ich dyscyplin naukowych. Autor uznał za oczywiste, że bioetycy i lekarze neurolodzy, którzy stają np. przed dylematami związanymi z definicją śmierci klinicznej mając do dyspozycji wciąż doskonalone metody badań (np. neuroobrazowanie) i nieustannie pogłębianą wiedzę na temat działania mózgu, coraz częściej będą opierać swoje decyzje zarówno na podstawach moralnych, jak neuronaukowych[12].
- Współcześnie
- wciąż uznaje się, że neuroetyka rozwija się na dwóch polach[4]
- etyka neurobiologii (ethics of neuroscience): – bioetyczne problemy, pojawiające się w czasie badań mózgu oraz klinicznych i pozaklinicznych ingerencji w jego działanie[uwaga 6]:
- neurobiologia etyki (neuroscience of ethics): – badania związków neuronauki z filozofią, w tym etyką, próby wyjaśnienia ludzkiej wrażliwości moralnej, zdolności do wydawania sądów moralnych, refleksji nad normami moralnymi itp. na podstawie wiedzy o neurobiologii procesów poznawczych, zaczerpniętej ze współczesnych nauk o umyśle i mózgu[13][14][15]. Przedmiotem zainteresowania neurobiologów etyki jest m.in. powstawanie szczególnej grupy emocji, związanych z potrzebą troski o innych („emocje moralne” lub „społeczne”, zob. „etyka troski” i „etyka sprawiedliwości”), w tym procesami ich kształtowania się w historii ewolucji ssaków i ich rolą we współczesnych grupach społecznych. Należą do nich np. współczucie[uwaga 7], wdzięczność, oburzenie[uwaga 8], pogarda. W czasie badań jest stosowane neuroobrazowanie,; np. fMRI, MEG, PTE m.in. w warunkach eksperymentów myślowych, takich jak dylemat wagonika[18].
- Osobna strona: Wikipedystka:Joanna Kośmider/Neuroetyka itp - źródła.
Według Jamesa Giordano, profesora neuroetyki w Georgetown University, wymienione grupy zadań badawczych można scharakteryzować krótko[19]:
- rozwiązywanie badawczych problemów, związanych z poszukiwaniem neurologicznych podstaw moralnego myślenia, intencji i zachowań
- rozwiązywanie etycznych i prawnych problemów, pojawiających się w czasie prowadzenia badań mózgu i umysłu lub w czasie klinicznego stosowania już zdobytej wiedzy.
Takie proste definicje subdyscyplin neuroetyki często nie pozwalają dokonać klasyfikacji prac badawczych, zwłaszcza wówczas, gdy dotyczą one niezwykle złożonych sytuacji, występujących realnie w dużych społecznościach, np. ponadkulturowych problemów globalnych, obejmujących zagadnienia ochrony zdrowia ludzi – fizycznego i subiektywnego)[20][21][19] – lub ochrony środowiska[22], np. zakłóceń równowagi w biocenozach, groźnych dla struktury ekosystemu ziemskiej biosfery (problemy rozwiązywane np. przez WHO lub IPCC itp.).
Neuroetycy dowodzą, że nowa nauka może być mocnym neurobiologicznym fundamentem oranizacji globalnej kosmopolitycznej społeczności. Sugerują potrzebę objęcia wszystkich dziedzin życia etycznymi zasadami, które od dawna obowiązują w etyce lekarskiej[20][21][19] (lekarska powinność udzielania pomocy choremu bez względu na jego przynależność religijno-kulturową, rasową, narodowość, pozycję społeczną itp.[23]).
- Praktyka badań
- próby klasyfikacji na podstawie przeglądów bibliografii
- Jon Leefmann, Clement Levallois i Elisabeth Hildt[24] (zob. Reseach Group on Neuroethics/Neurophilosophy[25], Johannes Gutenberg-Universität Mainz),
- Neuroethics 1995–2012. A Bibliometric Analysis of the Guiding Themes of an Emerging Research Field' ][26].
- ... Our empirical, bottom-up analysis revealed not only a constant quantitative increase in the neuroethics literature over the years but also a constant relative size of the different subject categories. ... The increase of publications under the label of neuroethics correlates with a general increase of publications in neuroscience (Christen, 2010; Matusall et al., 2011) and could be interpreted as a consequence of the Decade of the Brain and the subsequent intentions to enhance awareness of the ethical, social and legal implications of neuroscience. ... ... aken together, our analysis of the quantitative development of neuroethics publications underscores conceptualizations of neuroethics that emphasize the roots of the discipline in the area of health-care and medical ethics. ... ...
- 2014 – Liana Buniak, Martina Darragh and James Giordano
- A four-part working bibliography of neuroethics: Part 1: Overview and reviews - defining and describing the field and its practices, Philosophy Ethics and Humanities in Medicine 9(1):9, May 2014, DOI: 10.1186/1747-5341-9-9
- A four-part working bibliography of neuroethics: Part 2: Neuroscientific studies of morality and ethics
- Overview, review and reflections upon the history and multicultural perspectives of neuroethics wereobtained and relevant listings from international journals, books, and book chapters are provided. Part I will befollowed by three installments that will address
- a) the neuroscience of morality and ethics, including discussions offree will, and personal autonomy;
- b) “second tradition neuroethics”, to include specific ethical issues in neuroscience;clinical neuroethics; and
- c) neuroethics education/training; neuroethics and society; neuroethics and law; neuroethicsand policy; and international neuroethics