Wikipedysta:Skfow2gso25/literatura5
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Literatura szkocka to literatura napisana w Szkocji lub przez szkockich pisarzy. Są więc to teksty napisane po angielsku, gaelicki szkockim, szkockim, bretońskim, francuskim i łacinie, stworzone na terenie współczesnej Szkocji.
Najwcześniejsze teksty napisane na szkockim terenie były tworzone w bretońskim, około VI wieku i przetrwały jako części literatury walijskiej. W następnych wiekach większość literatury była tworzona w języku łacińskim, pod wpływem kościoła katolickiego, i w staroangielskim przez kolonizację Anglów. Kiedy państwo Alby przechodziło przemianę w królestwo Szkocji od VII wieku, wykształciła się elita literacka tworząca teksty zarówno w gaelickim jak i łacinie. Po rewolucji Dawida I w XIII wieku, prym wiodła kultura francuska. Pierwszy ważniejszy tekst we wczesnym języku scots to XIV wieczny The Brus autorstwa Johna Barboura.
Podczas wczesnej nowożytności nad poezją, prozą i dramatami był sprawowany królewski patronaż. Za rządu Jakuba V David Lindsay napisał Satyrę o trzech stanach. Pod koniec XVI wieku Jakub I Stuart został patronem i członkiem Castellian Band - stowarzyszenia poetów dworskich. Kiedy przejął tron Anglii w 1603 roku wielu z nich podążyło za nim na nowy dwór, ale bez bezpośredniego patronażu tradycja poezji szkockiej podupadła. Odżyła po unii z w 1707 dzięki Allanowi Ramsayowi i Jamesowi Macphersonowi. James był pierwszym poetą, który uzyskał międzynarodowy rozgłos dzięki swojemu cyklowi wierszy o Ossianie. Zainspirował Roberta Burnsa, jednego z największych poetów narodowych, oraz Waltera Scotta, którego powieści Waverley odegrały dużą rolę w tworzeniu świadomości narodowej Szkotów. Pod koniec ery wiktoriańskiej więcej autorów stało się rozpoznawanych na arenie międzynarodowej, między innymi Robert Louis Stevenson, Arthur Conan Doyle, J. M. Barrie i George MacDonald.
W XX wiku powstał ruch literacki zwany Renesansem Szkockim. Główny pisarz tego ruchu, Hugh MacDiarmid, chciał przywrócić językowi scot jako medium poważnej literatury. Członkowie ruchu zostali zastąpieni przez nową generację poetów powojennych, między innymi Edwin Morgan, który był pierwszym poetą-laureatem (Szkocki Makar) wyznaczonym przez rząd Szkocji w 2004 roku. Od lat 80. XX wieku przeżyła następne odrodzenie, głównie z powodu Jamesa Kelmana, Irvine Welsha i Carol Ann Duffy, która była pierwszą Szkotką która została poetką-laureatką Wielkiej Brytanii w 2009 roku.