Wikipedysta:Getoryk/brudnopis2
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Kultura/cywilizacja mykeńska (ok. 1700/1600–1150 p.n.e.) – ostatnia faza epoki brązu w starożytnej Grecji. Była to pierwsza zaawansowana cywilizacja grecka na stałym lądzie (wcześniej na wyspach Morza Egejskiego wykształciły się kultury minojska i cykladzka).
Za jej początek uznaje się pojawienie ok. 1600 p.n.e. bogato wyposażonych tzw. grobów szybowych. Po 1500 p.n.e. Mykeńczycy uzyskali dominację w rejonie Morza Egejskiego, zastępując dotychczasową potęgę tego regionu - minojską Kretę. W apogeum rozwoju kultury mykeńskiej, tzw. okresie pałacowym ośrodkami władzy niezależnych państw, centrami kultu i gospodarki stały się rozległe pałace, wokół których skupione były ośrodki miejskie. Społeczeństwo było zhierarchizowane, zdominowane przez elitę wojowników na czele której stał król - wanax. Osiągnięto wysoki poziom sztuki i rzemiosła, handlowano z licznymi obszarami Morza Śródziemnego, posługiwano się pismem sylabicznym (tzw. linearnym B), w którym zapisano wczesną formę języka greckiego, w religii odnajdujemy nazwy bóstw, czczonych także przez późniejszych starożytnych Greków jako tzw. bogowie olimpijscy.
Najważniejsze ośrodki kultury mykeńskiej to Mykeny (dały nazwę całej cywilizacji), Tiryns i Pylos na Peloponezie, Ateny, Teby, Orchomenos w Grecji Środkowej, Jolkos w Tesalli, Knossos na Krecie. Osadnictwo mykeśkie objęło także Grecję Północną wyspy i wybrzeża Morza Egejskiego m. in. zachodnie wybrzeża Anatolii.
Upadek kultury nastąpił wraz z końcem epoki brązu ok. 1100 p.n.e. (był to okres gwałtownej zapaści cywilizacyjnej w całym regionie wschodniego Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu) - wielkie pałace zostały zniszczone lub porzucone, grupy ludności migrowały, zmniejszyła się populacja i poziom zaawansowania wytworów kultury materialnej - nastały tzw. wieki ciemne, z których starożytna Grecja zaczęła wychodzić dopiero ok. 800 p.n.e. wchodząc w tzw. okres archaiczny. Przyczyny updaku kultury mykeńskiej są nadal przedmiotem debaty.
Późniejsi Grecy zachowali częściowo pamięć o czasach mykeńskich w mitach i utworach literackich, z których najbardziej znane to Iliada i Odyseja Homera.
Kultura mykeńska poznana została dokładniej dopiero pod koniec XIX wieku dzięki pracom wykopaliskowym prowadzonym przez archeologa Heinricha Schliemanna w 1874 roku, a później przez jego następców. Schliemann, który zasłynął wcześniej odkryciem ruin Troi - miasta znanego z poematów Homera, poszukiwał kolejnych miejsc
Narracja
Nasza wiedza na temat cywilizacji mykeńskiej pochodzi z badań archelogicznych, zapisów administracyjnych wykonanych na glinianych tabliczkach przy użyciu pisma linearnego B, oraz ze źródeł pisanych, głównie dzieł Homera, traktowanych jednak z dużą dozą sceptycyzmu.
Pod koniec środkowego okresu helladzkiego nastąpił znaczący przyrost populacji, a w południowej i środkowej Grecji pojawiły się ośrodki władzy ze społecznościami zdominowanymi przez elity wojowników. Spośród tych ośrodków Mykeny miało bardzo dobrą pozycję strategicznę - położone ok. 20 km wgłąb lądu, na północno-wschodnik krańcu równiny argiwskiej. Miało dobrą pozycję obronną, żyznych tereny uprawne i zaopatrzenie w wodę. z cytadelą wzniesioną na wzgórzu, kontrolowało szlaki do ważnego przesmyku korynckiego. Na pewno było potężnym ośrodkiem, ale brak dowodów na twierdzenia Homera, że była stolicą wielkiego królestwa greckiego. Mykeńczycy nie tworzyli jednego państwa rządzonego przez króla, ale szereg niezależnych, większych lub mniejszych państwek, z których każde kontrolowało najbliższy obszar. Niemniej na obszarze Argolidy relatywnie niedaleko od siebie znajdowało się w późnym okresie helladzkim 10 ważnych ośrodków wliczając największe Mykeny oraz Tiryns i nie można wykluczyć, że władcy Myken sprawowali jakąś formę kontroli nad tym obszarem, lub przynajmniej pozostałe ośrodki uznawały jakąś formę zwierzchności królów Myken. Innymi ważnymi ośrodkami cywilizajcji mykeńskiej były:
Ateny w Attyce
wyspa Salamina
Teby i Orchomenes w Beocji
Ioklos w Tesalli
Amyklai (Sparta) w Lakonii
Pylos w Messenii
Pierwsze dowody na istnienie cywilizacji mykeńskiej zostały odnalezione w Mykenach przez niemieckiego archelogo Schliemanna (odkrywcę Troi). Dzięki zawartości tzw. grobów szybowych mamy dodowy na to że do 1600 p.n.e. rozwinięta kultura minojska z Krety wywierała dominujący wpływ na obszarze Grecji. W dwóch grobach należących do przedstawicieli elity