Pā
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Pā − słowo w języku maoryskim używane dawniej dla określenia wioski lub osady, często jednak odnoszące się do ufortyfikowanego, otoczonego palisadą wzgórza z tarasami obronnymi, jak również − ogólnie − do każdych fortyfikacji. Pā znajdowały się głównie na Wyspie Północnej Nowej Zelandii, na północ od jeziora Taupo. Odkryto, sfotografowano i przebadano około 5000 takich miejsc, przy czym kilka z nich stanowi obiekt szczegółowych badań. Nie znaleziono jak dotąd pā z wczesnego okresu kolonizacji, gdy pierwsi polinezyjscy Māori osiedlali się, według archeologów, na brzegach Wyspy Południowej, głównie w miejscu zwanym dziś Wairau Bar pomiędzy rokiem 925 a 1280. Odkrycie Nowej Zelandii legenda przypisuje powszechnie żeglarzowi Kupe, który miał tego dokonać w połowie X wieku. Zapędził się mianowicie za wodzem kałamarnic i w ten sposób dotarł do lądu z wysokimi górami. Po powrocie do Polinezji poinformował o odkryciu lądu zamieszkałego wyłącznie przez ptaki i wyznaczył kierunek żeglugi, który na przełomie listopada i grudnia przypadał na nieco na lewo od pozycji zachodzącego słońca. Nie ulega wątpliwości, że następne wyprawy kierowały się jego instrukcjami[1]. Tak przynajmniej uczynił w XII wieku daleki potomek odkrywcy, który dotarł do Whakatane i założył pierwszą osadę[2]. Jego następcy, jak głosi legenda, przybyli tam na siedmiu łodziach żaglowych, a każda z nich dała początek jednemu plemieniu. Wkrótce jednak Māori jęli przemieszczać się na północ, gdzie znaleźli lepsze warunki bytowe, co jednak doprowadziło do zagęszczenia populacji, niedostatku ziemi uprawnej, a tym samym do wojen plemiennych. Te zaś legły u podstaw budowy umocnień.