Marsz przez Bełty
szwedzka kampania wojskowa w roku 1658 / Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Marsz przez Bełty (szw. Tåget över Bält) – kampania wojskowa prowadzona przez Szwecję po lodzie pomiędzy duńskimi wyspami, trwająca od 30 stycznia do 15 lutego 1658 roku[uwaga 1]. Zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem króla Szwecji Karola X Gustawa podczas jego pierwszej wojny duńsko-szwedzkiej, będącej częścią II wojny północnej.
Wojna duńsko-szwedzka (1657–1658) | |||
Karol X Gustaw po bitwie pod Iversnæs | |||
Czas |
30 stycznia – 15 lutego 1658[uwaga 1] | ||
---|---|---|---|
Miejsce | |||
Terytorium | |||
Wynik |
zwycięstwo Szwedów | ||
Strony konfliktu | |||
| |||
Dowódcy | |||
| |||
Siły | |||
| |||
Straty | |||
| |||
brak współrzędnych | |||
|
W dniu 5 czerwca 1657 roku Królestwo Danii i Norwegii wypowiedziało wojnę Szwecji, która znalazła się pod silną presją podczas II wojny północnej przeciwko Polsce i Rosji. Chociaż Karol X Gustaw był głęboko zaangażowany w konflikt z Polską, zdecydował się przenieść większość swojej armii do Jutlandii i najechać Danię. Szybki marsz króla zaskoczył wojska duńskie, których główne siły zostały zmuszone do wycofania się do twierdzy Frederiksodde, którą Szwedzi zaatakowali i zdobyli 27 października. Po zabezpieczeniu Jutlandii Karol X Gustaw próbował kontynuować swoją kampanię w kierunku Kopenhagi na Zelandii, ale przeszkodziły mu cieśniny duńskie i flota duńska. Ponieważ XVII wiek był najzimniejszy podczas małej epoki lodowej, a zimy w Skandynawii były wyjątkowo mroźne, król planował wykorzystać pogodę i pozostać w Jutlandii do czasu, aż zbierze się lód wystarczający do utrzymania ciężaru jego żołnierzy, i następnie wykonać ryzykowny marsz po lodzie.
Po zbadaniu warunków lodowych Karol X Gustaw rozpoczął 30 stycznia 1658 roku marsz z Jutlandii przez cieśninę Mały Bełt do Fionii. Wojska szwedzkie pokonały Duńczyków w bitwach pod Tybrind Vig i Iversnæs i po kilku dniach zajęły Fionię. Aby uniknąć ryzyka izolacji jego żołnierzy na Fionii, Karol X Gustaw zbadał możliwość przekroczenia lodu Wielkiego Bełtu do Zelandii. 5 lutego uznano, że lód na południu Fionii jest wystarczająco gruby i król zdecydował się przedostać do Langelandu. Kontynuował podróż przez Lolland i Falster i 11 lutego dotarł do Zelandii. Kiedy 15 lutego wojska szwedzkie stały 22 kilometry od Kopenhagi, król Danii i Norwegii Fryderyk III Oldenburg zdecydował się zawrzeć pokój ze Szwecją, kończąc kampanię.
Ryzykowne przedsięwzięcie Karola X Gustawa zakończyło się katastrofalną porażką Danii. Zawarty w wyniku kampanii traktat z Roskilde, podpisany 26 lutego 1658 roku, był bardzo korzystny dla Szwecji[uwaga 1]. Dania przekazała Szwedom Skanię, Blekinge, Halland, Bohuslän, Bornholm i Trøndelag. Bornholm i Trøndelag wróciły do Danii w 1660 roku, po nieudanej próbie całkowitego pokonania Duńczyków przez Karola X Gustawa podczas drugiej wojny duńsko-szwedzkiej. W jej historiografii kilku historyków podkreśliło kampanię i wynikający z niej traktat pokojowy jako wydarzenia, które nadały Szwecji jej obecne „naturalne” granice. Podobnie wydarzenia te wywołały spolaryzowaną debatę na temat roli generała kwatermistrza Erika Dahlbergha w decyzji króla o przemarszu przez Wielki Bełt.