Deinocheir
Z Wikipedii, wolnej encyclopedia
Deinocheir (Deinocheirus mirificus, z gr. „straszna ręka”, „strasznoręki”, mirificus – łac. „niezwykły”, „dziwny”) – rodzaj dinozaura, dużego ornitomimozaura żyjącego w kredzie późnej, ok. 70 milionów lat temu. W 1965 odkryto parę wielkich kończyn przednich, obręcz barkową i kilka innych kości w formacji Nemegt w Mongolii. W 1970 okaz ten określono holotypem gatunku w monotypowym rodzaju, Deinocheirus mirificus. Nazwa rodzajowa pochodzi z greki, oznaczając „straszną rękę”. Przez prawie 50 następnych lat nie znaleziono kolejnych szczątków, jednak w 2014 odkryto w Mongolii dwa bardziej kompletne okazy, co rzuciło światło na wiele aspektów zwierzęcia.
Deinocheirus | |||
Osmólska & Roniewicz, 1970 | |||
Przednie kończyny deinocheira (Muzeum Historii Naturalnej, Londyn) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Podrząd | |||
Infrarząd | |||
(bez rangi) | celurozaury | ||
Nadrodzina | |||
Rodzina |
Deinocheiridae | ||
Rodzaj |
deinocheir | ||
Gatunki | |||
| |||
| |||
|
Deinocheirus był niezwykłym ornitomimozaurem, największym przedstawicielem tego kladu. Mierzył 11 m długości i ważył 6,36 ton. Cechował się ciężką budową, jednak jego szkielet obfitował w wydrążone kości, co zmniejszało jego masę. Kończyny przednie należały do największych wśród dwunożnych dinozaurów i mierzyły 2,4 m długości, kończąc się wielkimi, tępymi pazurami na trójpalczastych dłoniach. Kończyny tylne były zaś względnie krótkie, zakończone tępymi pazurami. Ogon kończył się kręgami przypominającymi pygostyl, co wskazywać może na obecność wachlarza piór. Czaszka mierzyła ok. 1 m długości, miała szeroki dziób i głęboką żuchwę, podobnie jak u hadrozaurów.
Klasyfikacja deinocheira pozostawała długo niejasna. Pierwotnie umieszczono go wśród teropodów w grupie karnozaurów. Jednak niedługo potem zauważono podobieństwa do ornitomimozaurów. Po znalezieniu bardziej kompletnych szczątków Deinocheirus okazał się prymitywnym ornitomimozaurem, najbliżej spokrewnionym z mniejszymi zwierzętami z rodzajów Garudimimus i Beishanlong, razem z nimi tworząc rodzinę Deinocheiridae. Członkowie tej grupy nie zaadaptowali się do szybkości, co różniło ich od innych ornitomimozaurów. Deinocheira uważa się za wszystkożercę. Kształt jego czaszki wskazuje na żywienie się roślinami, jednak wraz z okazem znaleziono łuski ryb, a w okolicy odpowiadającej żołądkowi znaleziono gastrolity. Wielkie pazury mogły służyć do kopania i zgarniania roślin. Ugryzienia na kościach deinocheira przypisano tyranozaurydowi tarbozaurowi.