Carlesmanhe
From Wikipedia, the free encyclopedia
Carlesmanhe (var. Charlesmanhe; c. 742/748 – Ais d'Alemanha, 28 de genier de 814), escaissat Carles Ièr lo Grand, foguèt un rèi dei Francs de 768 a sa mòrt, un rèi dei Lombards de 774 a sa mòrt e un emperaire carolingian de 800 a sa mòrt. Fiu dau rèi franc Pepin lo Brèu, foguèt lo sobeiran pus influent de la dinastia, dicha carolingiana en son onor, formada au sègle VIII per la familha de Carles Martèl. Son fiu Loís lo Piós li succediguèt a sa mòrt.
Rèi guerrier, èra a son coronament lo senhor d'un empèri ja important après lei conquistas de son paire. Pasmens, a partir deis annadas 770, Carlesmanhe va organizar una politica d'expansion territòriala sistematica e conquistar lo Reiaume Lombard, Saxònia, una partida dei regions dau pòble deis avars, Bavièra e una partida dau nòrd de la peninsula Iberica. Foguèt tanben lo protector militar dau papa e aqueu ròtle li permetèt de venir emperaire en 800.
En fòra de son activitat miitara, Carlesmanhe assaièt tanben d'organizar e d'unificar son Empèri. Leis aspècts principaus d'aquel objectiu foguèron una tièra de reformas monetàrias, la creacion d'una administracion basada sus lo grop de sei fidèus, lo desvolopament de l'educacion per formar una elèit capabla d'ocupar lei pòstes d'aquela administracion e una òbra importanta au nivèu teologic per la Glèisa Occidentala (questions de l'adopcionisme e dau Credo).
Pasmens, la dinastia carolingiana demorèt una dinastia franca. Ansin, a la mòrt de son fiu Loís lo Piós en 840, l'Empèri Carolingian format per Carlesmanhe dispareguèt après son partiment en 843 entre sei tres felens. Per son òbra en favor de l'expansion dau crestianisme, Carlesmanhe foguèt canonizat per la Glèisa Catolica en 1165.