Ínsadoobíídiiya
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ínsadoobíídiiya éí naaltsoos bikáaʼgi adooleʼéʼ doonaʼnitłʼahgo bikʼéʼashchíʼgo bikáá aalyá, áádóó doonaʼnitłʼohgo bikʼijiʼdi dootʼį́į́ł. Díí naaltsoos ínsadoobíídiiya éí tʼáá ałtsoʼ bílaʼashdlaʼí bił bee hozinígíí dabikáá; éí doodaiiʼ éí, ayiisígíí haʼtʼíʼ shííh daʼbikááʼígíí yaʼhaalnéʼ łééh. Naaná díí naaltsoos ínsadoobíídiiya éí bitsʼááh dooʼihooʼaah biniiyé bikáá adaalyá.
Saad "encyclopaedia" éí Gwíík dinéʼiʼ bizaad átʼé, díí saadígíí éí "ἐγκύκλιος παιδεία" (enkyklios paideia, díí átʼéego saad bee ajinííh), tʼáá ałtsoniʼ bihooʼdooʼaałígííʼ oolyéé (tʼáá bikaaʼígíí yaʼhalnéʼgo). 1541 biyihah yę́ędą́ą́ʼ, Hastiin Joachius Fortius wolyéego saad encyclopaedia áłtsé chooʼyoosʼį́į́hdiʼ. Díí naaltsoos éí Lucubrationes vel potius absolutissima kyklopaideia (Basel, 1541) wolyé bikʼiʼaschíʼgo aalyá. Saad "encyclopaedia" áłtsé choosʼį́į́hdi yę́ędą́ą́ʼ éí saadígíí noun nilį́į́hgo bikʼéʼashchíʼgo aalyá, Hastiin Pavao Skalić wolyéego naaltsoos yiinaashnishígíí éí "Encyclopaedia seu orbis disciplinarum tam sacrarum quam prophanarum epistemon" (Encyclopaedia, or Knowledge of the World of Disciplines, Basel, 1559) wolyéego yinaashnish.
Naaltsoos Ínsadoobíídiiya wolyéígíí éí akwii shííh ałʼááh átʼé. Bilagáana Tótaʼ Dineʼé bikéyahdą́ą́go éí biʼínsadoobíídiiya, Encyclopædia Britannica wolyé. Díí naaltsoos éí tʼáá yéigo bílaʼashdlaʼí daʼyooʼį́ʼ áádóó naaltsoos ałdóʼ bee hodilzhin. Naanáłá éí ínsadoobíídiiya azee ąąh adalʼį́į́hjiʼ baʼadaalyá, Taberʼs Cyclopedic Medical Dictionary łá wolyé. Áádóółá ínsadoobíídiiya bikʼíʼdaʼashchíʼniígíí éí bílaʼashdlaʼí biʼooʼdląʼ daʼbikáá; éí doodaiiʼ éí, haitʼéigo adooléʼiʼ bílaʼashdlaʼí yaʼnitsiʼdaʼ kéésígíí dóó deiʼnííłʼį́, Biʼéé łichiiʼiʼ biʼínsadoobíídiiya (Great Soviet Encyclopedia) dóó Jewish dinéʼiʼ biʼínsadoobíídiiya (Encyclopaedia Judaica) akwii tʼéíʼ.