चौधरी चरण सिंह
From Wikipedia, the free encyclopedia
चौधरी चरण सिंह (जन्म २३ डिसेम्बर स.न्. १९१२) भारतका पूर्व प्रधानमन्त्री थिए । उनी एक भारतीय राजनीतिज्ञ र स्वतन्त्रता सेनानी थिए। उनले भारतको पाँचौं प्रधानमन्त्री र उत्तर प्रदेशको पाँचौं मुख्यमन्त्रीको रूपमा सेवा गरे। चरण सिंहले महात्मा गान्धी लाई ब्रिटिश सरकारबाट स्वतन्त्रताको लागि अहिंसात्मक सङ्घर्षमा पछ्याए, र धेरै पटक जेल परे। सन् १९३० मा नुन कानूनको उल्लङ्घन गरेको आरोपमा उनलाई बेलायतले १२ वर्षको लागि जेल पठाएको थियो। व्यक्तिगत सत्याग्रह आन्दोलनका लागि नोभेम्बर १९४० मा उनी फेरि एक वर्ष जेल परे। सन् १९४२ को अगस्टमा उनी फेरि ब्रिटिशद्वारा DIR अन्तर्गत जेल परे र नोभेम्बर १९४३ मा रिहा भए।
चरण सिंह | |
---|---|
पाँचौं भारतका प्रधानमन्त्री | |
कार्यकाल २८ जुलाई १९७९ – २० अगस्ट १९७९ (केयरटेकर: २१ अगस्ट १९७९ – १४ जनवरी १९८०) | |
राष्ट्रपति | नीलम सञ्जीव रेड्डी |
सहायक | यशवन्तराव चव्हाण |
पूर्वाधिकारी | मोरारजी देसाई |
उतराधिकारी | इन्दिरा गान्धी |
तेस्रो भारतका उपप्रधानमन्त्री | |
कार्यकाल २४ जनवरी १९७९ – १६ जुलाई १९७९ सहकर्मी with जगजीवन राम | |
प्रधानमन्त्री | मोरारजी देसाई |
पूर्वाधिकारी | मोरारजी देसाई |
उतराधिकारी | यशवन्तराव चव्हाण |
अर्थमन्त्री | |
कार्यकाल २४ जनवरी १९७९ – १६ जुलाई १९७९ | |
प्रधानमन्त्री | मोरारजी देसाई |
पूर्वाधिकारी | एच. एम. पटेल |
उतराधिकारी | हेमवती नन्दन बहुगुणा |
गृहमन्त्री | |
कार्यकाल २४ मार्च १९७७ – १ जुलाई १९७८ | |
प्रधानमन्त्री | मोरारजी देसाई |
पूर्वाधिकारी | कासु ब्रह्मानन्द रेड्डी |
उतराधिकारी | मोरारजी देसाई |
उत्तर प्रदेशका पाँचौँ मुख्यमन्त्री | |
कार्यकाल १८ फेब्रुअरी १९७० – १ अक्टोबर १९७० | |
पूर्वाधिकारी | चन्द्र भानु गुप्ता |
उतराधिकारी | राष्ट्रपति शासन |
कार्यकाल ३ अप्रिल १९६७ – २५ फेब्रुअरी १९६८ | |
पूर्वाधिकारी | चन्द्र भानु गुप्ता |
उतराधिकारी | राष्ट्रपति शासन |
व्यक्तिगत विवरण | |
जन्म | चौधरी चरण सिंह (१९०२-१२-२३)२३ डिसेम्बर १९०२ नूरपुर, आग्रा र अवधको संयुक्त प्रान्त, ब्रिटिश भारत (वर्तमान दिन उत्तर प्रदेश, भारत) |
मृत्यु | २९ मे १९८७(1987-05-29) (उमेर ८४) नयाँ दिल्ली, भारत |
स्मारक | किसान घाट |
राजनीतिक दल | लोकदल (आफ्नै पार्टी; १९८०–१९८७) |
अन्य राजनीतिक संलग्नता | भारतीय राष्ट्रिय कांग्रेस (सन् १९६७ अघि) भारतीय क्रान्ति दल (आफ्नै पार्टी; १९६७–१९७७) जनता पार्टी (१९७७–१९७९) जनता पार्टी (धर्मनिरपेक्ष) (१९७९–१९८०) |
जीवन साथी | गायत्री देवी
( वि १९२५) |
सन्तान(हरू) | ६; अजित सिंह सहित |
मातृ शिक्षाप्रतिष्ठान | आगरा विश्वविद्यालय |
पुरस्कार | भारत रत्न (२०२४) |
उहाँलाई भारत रत्न, गणतन्त्र भारतको सर्वोच्च नागरिक पुरस्कार, कृषि क्षेत्रमा उनको योगदानको लागि सम्मानित गरिएको थियो। कट्टरपन्थी भूमि सुधारका उपायहरू ल्याउने र कृषि क्षेत्रमा एकरूपता ल्याउने श्रेय उहाँलाई दिइन्छ। उनको सबैभन्दा ठूलो उपलब्धि किसानहरूलाई साहूकारको चंगुलबाट बाहिर ल्याउनु थियो, जसले समुदायमा आत्महत्या दर घटाएको थियो। यी सुधारहरू ऋण मुक्ति विधेयक, जग्गा होल्डिङ ऐन, र जमिन्दारी उन्मूलन ऐन मार्फत लागू गरियो। [1]
लखनऊ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल उहाँको विरासतलाई श्रद्धांजलिको रूपमा उहाँको नामबाट नामाकरण गरिएको हो।