Letsk
From Wikipedia, the free encyclopedia
Et letsk (latviešu in de språke selv) is een indo-europeeske språke dee tot de baltiske språkgrup behöyrt. Et is de officiele språke van Letland en hevt um en nåby 2 miljoon spreakers.
De letske språke is nauw verwand an et litausk. Beiden hebben söäven naamvallen: nominativ, genitiv, dativ, akkusativ, instrumentalis, lokativ en vokativ. Wel hevt et letsk sik in verskillende upsichten döäruntwikkeld. Under invlööd van nåbürige finugriske spåken ligt in et letsk de klemtoon steads up de eyrste lettergreape. De dualis (tweyvold) is in et letsk verlöären egån, lykas et unsydige grammatikale geslacht (de språke maakt wel underskeid tüsken mannelike en vrouwelike woorden).
Upvallend is de afweasigheid van lidwoorden in et letsk, in plaatse dårvan wördt der gebrüük emaked van bepålde en unbepålde formen van et eigenskapswoord (byvooglik naamwoord) üm et an te geaven, bv. 'lielā pilsēta' (de groute stad) en 'liela pilsēta (een groute stad)'.
De oldste letske tekst is een katolike katechismus en stamt üüt 1585. Een jår later wördden et evolgd döär een lutherske catechismus.
Upmarkelike elementen in et letske skrivt binnen de makrons (liggende streapjes) boaven de klinkers, dee längde of intonaty angeaven. Dårnåst hevt et letsk de cedille: de Ģ, Ķ, Ļ en Ņ wörden hyrdöär epalataliseerd en wörden üütespröäken mid een lichte j-klank derachteran, respektivelik as [ɟ], [c], [ʎ] en [ɲ]. De hake (of: hatsjek (háček)) verandert een alveoläre frikativ in een postalveolär, dit wil seagen dat de üütspråke van C, S en Z verandert van [ts], [s] en [z] sunder hake nå [tʃ], [ʃ] en [ʒ] mid hake. De letters Q, W, X en Y maken geen underdeyl üüt van de et letske alfabet.
As eyn van de weinige indo-europeeske språken is et letsk een aksentspråke: de beklemtoonde lettergreape in een woord kan een andere intonaty krygen, wårdöär beteykenisverskil untsteyt.