Irvell Ilinden–Preobrazhenie
From Wikipedia, the free encyclopedia
L- Irvell Ilinden–Preobrazhenie, jew sempliċement l-Irvell Ilinden ta' Awwissu - Ottubru 1903 (Bulgaru, Ilindensko-Preobražensko vǎstanie ; Maċedonjan, Ilindensko vostanie ; Grieg, Eksegersi tou Ilinden), kien rewwixta organizzata kontra l-Imperu Ottoman, li ġiet ippreparata u mwettqa mill-Organizzazzjoni Rivoluzzjonarja Intera tal-Maċedonjan-Adrianople,[1][2] bl-appoġġ tal-Kumitat Suprem tal-Maċedonjan-Adrianople.[3] L-isem tar-rewwixta jirreferi għal Ilinden, isem għal jum Elijah, u għal Preobrazhenie li tfisser Trasfigurazzjoni. Ir-rewwixta damet mill-bidu ta' Awwissu sal-aħħar ta’ Ottubru u kopriet territorju vast mill-kosta tal-Lvant tal-Baħar l-Iswed max-xtut tal-Lag Ohrid.
Dan l-artiklu dwar l-istorja huwa nebbieta. Jekk trid, tista' tikkontribwixxi issa biex ittejjeb dan l-artiklu, dejjem skont il-konvenzjonijiet tal-Wikipedija. |
Ir-ribelljoni fir-reġjun tal-Maċedonja affettwat il-parti l-kbira tal-partijiet ċentrali u tal-lbiċ tal-Monastir Vilayet li rċevew l-appoġġ prinċipalment tal-bdiewa Bulgari lokali,[4] [5][6][7][8] u sa ċertu punt tal-Popolazzjoni Aromanjana tar-reġjun.[9] Gvern proviżorju ġie stabbilit fil-belt ta' Kruševo, fejn l-insurġenti pproklamaw ir-Repubblika ta’ Kruševo, li nqabżet wara għaxart ijiem biss, fit-12 ta' Awwissu.[10] Fid-19 ta ’Awwissu, rewwixta relatata mill-qrib organizzata minn bdiewa Bulgari fl- Adrianople Vilayet[11] wasslet għall-ħelsien ta’ żona kbira fil- Muntanji Strandzha, u l-ħolqien ta ’gvern proviżorju f’Vassiliko, ir- Repubblika ta’ Strandzha . Dan dam madwar għoxrin jum qabel ma twaqqgħu mit-Torok.[10] L-insurrezzjoni ħakmet ukoll il-vilayets tal-Kosovo u Salonika.[12]
Sakemm bdiet ir-ribelljoni, ħafna mill-mexxejja potenzjali l-aktar promettenti tagħha, inklużi Ivan Garvanov u Gotse Delchev, kienu diġà ġew arrestati jew maqtula mill-Ottomani, u l-isforz ġie mwaqqaf fi ftit xhur. Is-superstiti rnexxielhom iżommu kampanja ta ’gwerilla kontra t-Torok għall-ftit snin li ġejjin, iżda l-effett akbar tagħha kien li pperswadiet lill-poteri Ewropej biex jippruvaw jikkonvinċu lis-sultan Ottoman li għandu jieħu attitudni aktar konċiljatorja lejn is - sudditi Nsara tiegħu fl-Ewropa.
Wara t-trażżin tar-rewwixta, 30,000 refuġjat ħarbu lejn il-Bulgarija.[13]