സംഗീതരത്നാകരം
From Wikipedia, the free encyclopedia
ഭാരതീയ സംഗീതശാസ്ത്രത്തിലെ ഏറ്റവും ആധികാരികവും പ്രാമാണികവുമായ കൃതികളിൽ മുൻപന്തിയിൽ നിൽക്കുന്ന ഒരു ഗ്രന്ഥമാണ് ശാർങ്ഗദേവൻ രചിച്ച സംഗീതരത്നാകരംसङ्गीतरत्नाकर, (IAST: Saṅgīta ratnākara), അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ " "Ocean of Music and Dance"" .[1]. സംഗീതരത്നാകരത്തിലെ അടിസ്ഥാനവ്യവസ്ഥകളാണു് പിൽക്കാലത്ത് കർണ്ണാടകസംഗീതത്തിലും ഹിന്ദുസ്ഥാനി സംഗീതത്തിലും ആധികാരികതത്വമായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നത്. [2] പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ സംസ്കൃതത്തിൽ ശാർംഗദേവ (शार्ङ्गदेव) രചിച്ച ഈ ഗ്രന്ഥം ഹിന്ദുസ്ഥാനി സംഗീതവും ഇന്ത്യൻ ശാസ്ത്രീയ സംഗീതത്തിലെ കർണാടക സംഗീത പാരമ്പര്യങ്ങളും ഇതിനെ ഒരു നിർണായക ഗ്രന്ഥമായി കണക്കാക്കുന്നു.[3]ഗ്രന്ഥകർത്താവ് മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ദേവഗിരിയുടെ തലസ്ഥാനമായ യാദവ രാജവംശത്തിലെ രാജാവായ സിംഘാന രണ്ടാമന്റെ (1210–1247) കൊട്ടാരത്തിന്റെ ഭാഗമായിരുന്നു.[4]
ഏഴ് അദ്ധ്യായങ്ങളിലായി വിന്യസിക്കപ്പെട്ടിരിക്കുന്നതിനാൽ ഈ ഗ്രന്ഥം സപ്താദ്ധ്യായി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഇവയിൽ ആദ്യത്തെ ആറ് അദ്ധ്യായങ്ങളും സംഗീതത്തിനേയും സംഗീതോപകരണങ്ങളേയും കുറിച്ചു പ്രതിപാദിക്കുമ്പോൾ ഏഴാമത്തേതായ ‘നർത്തനാദ്ധ്യായം’ നൃത്തത്തിനു വേണ്ടി മാറ്റിവെച്ചിരിക്കുന്നു[5].
എ. ഡി. 1210 നും 1247 നും ഇടയ്ക്ക് ദേവഗിരിയിലെ (ഇപ്പോൾ ദക്ഷിണ മഹാരാഷ്ട്രത്തിലെ ദൗലത്താബാദ്) രാജാവായ ഇമ്മാഡി ദേവരായരുടെ കാര്യാലയത്തിൽ രാജസേവകനായ ശാർങ്ഗദേവൻ ആണ് സംഗീതരത്നാകരം രചിച്ചത്. സംസ്കൃത പണ്ഡിതനായിരുന്ന ശാർങ്ഗദേവന് തമിഴിലും വ്യുത്പത്തി ഉണ്ടായിരുന്നു. ധ്രുവചലവീണ പരീക്ഷണങ്ങളെപ്പറ്റി ഭരതനു ശേഷം മാതംഗനും ശാർങ്ഗദേവനുമാണ് വിശദമായി പരാമർശിക്കുന്നത്. രാഗങ്ങൾ എണ്ണമറ്റതാണെന്നും ദേശവ്യത്യാസമനുസരിച്ച് അതിന്റെ മേന്മയിലും ഭാവത്തിലും ഘടനയിലും മറ്റും വ്യത്യാസമുണ്ടാകുന്നുവെന്നും ബൃഹദ്ദേശി വെളിപ്പെടുത്തി. മേളജന്യ വ്യവസ്ഥ വന്നതോടുകൂടി ശാർങ്ഗദേവന്റെ രാഗ ലക്ഷണ വർണ്ണനകളിൽ പലതും അപ്രസിദ്ധങ്ങളായി. സംഗീതരത്നാകരത്തെ അവലംബിച്ച് പിൽക്കാലത്തു് പല വ്യാഖ്യാനങ്ങളും പാഠങ്ങളും ഉണ്ടായിട്ടുണ്ടു്. ഇവയിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടവയാണു് സിംഹഭൂപാലന്റെ സംഗീതസുധാകരം(ഏ.1330), കല്ലീനാഥന്റെ കലാനിധി (ഏ.1430) എന്നിവ.