Тези за падот на Отоманското Царство
From Wikipedia, the free encyclopedia
Тезите за падот на Отоманското Царство (турски: Osmanlı Gerileme Tezi[1]) се однесуваат на веќе застарениот историски наратив кој некогаш играл доминантна улога во проучувањето на историјата на Отоманското Царство. Според една од основните тези, по златниот век на царството за време на владеењето на султанот Сулејман Величествениот (1520-1566), царството постепено влегло во период на сеопфатна стагнација и пад од кој никогаш не дошла во можност да се опорави, по кое следувал период на распаѓањето на царството во 1923 година[2]. Оваа теза била користена во текот на најголемиот дел од XX век како основа за разбирање на османлиската историја и на западните и на републиканските Турци[3]. Сепак, по 1978 година, историчарите започнале да ги преиспитуваат основните претпоставки на тезата за опаѓањето на царството[4]. По објавувањето на бројни нови студии во текот на 1980-тите, 1990-тите и 2000-тите и преиспитувањето на историјата на Отоманското Царство преку употреба на претходно неискористени извори и методологии, академските историчари на Отоманското Царство постигнале консензус дека целата идеја за отоманскиот пад претставува мит. Всушност, Отоманското Царство воопшто не стагнирало или не опаѓало, туку продолжило да биде енергична и динамична држава долго по смртта на Сулејман Величествениот[1]. Тезата за падот била критикувана како „телеолошка“, „регресивна“, „ориентална“, „симплистичка“ и „еднодимензионална“[5] и е опишан како „концепт кој нема место во историската анализа[6]“. Научниците на тој начин „научија подобро отколку да разговараат [за тоа]“[7].
И покрај оваа драматична промена на парадигмата помеѓу професионалните историчари, тезата за опаѓање продолжува да го одржува силното присуство во популарната историја, како и академската историја напишана од научници кои не се специјалисти за Отоманското Царство. Во некои случаи ова се должи на континуираната доверба на неспецијалистите за застарени и разоткриени дела[8], а во други на одредени политички интереси кои имаат корист од континуираното овековечување на наративниот напад[9].