Ползење
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ползење — појава кога долгорочно оптоварените материјали, кои се под влијание на некоја постојана (статичка) сила, во зависност од температурата, почнуваат постепено да се растегнуваат. Лазењето ќе престане ако материјалот се стврдне соодветно за време на истегнување, во спротивно лазењето ќе продолжи до лом на материјалот. Температурата на која се појавува ползење зависи од материјалот (на пример, кај челик од 400 ºC нагоре, и кај олово и пластика веќе на собна температура).
Границата на лазење Rp ε/t/υ е напрегањето при кое материјалот достигнува одредено релативно издолжување ε (на пр. 1%), за одредено време t (на пр. 100.000 часа) и при одредена температура υ (на пр. 400 ºC), што за дадениот пример би било напишано Rp 1/100 000/400. Со долгорочни оптоварувања (100.000 часа), вистинската постојана статичка издржливост (постојана статичка сила) не може да се одреди дури и по толку долго време. Во секој пример, може да се одреди само временската статичка издржливост, која важи за одредено ограничено времетраење на товарот. Препорачаното времетраење на статичките тестови се 100.000 часа за метални и 10.000 часа за пластични материјали.
Постојана статичка цврстина или статичка издржливост Rmtυ е напрегањето што предизвикува лом на материјалот по одредено времетраење на тестот t (на пр. 100.000 часа) и на одредена температура υ (на пр. 600 ºC). Во дадениот пример е наведено 100.000/600 Rm. Многу елементи на машините или структурите работат на висока температура ( парни цевководи, лопатки на турбини, разни елементи на постројки за хемиска индустрија ). Барањето за постојана цврстина на таквите елементи му диктира на проектантот дека деформацијата на елементот за цело време на неговата употреба не смее да ги надминува вредностите предвидени за негова нормална експлоатација (на пр. = 0,002 за 10.000 работни часа).[1]