Фосфор
From Wikipedia, the free encyclopedia
Фосфор (лат. phosphorus, көне грекше: φωσφόρος; P) — элементтердің периодтық жүйесінің V тобындағы химиялық элемент, реттік нөмірі – 15, атомдық массасы 30,97. Бірнеше түрі бар: ақ фосфор – тығыздығы 1,828 г/см3; балқу температурасы – 44,14°С; қызыл фосфор – тығыздығы 2,31 г/см3; балқу температурасы – 593°С.
| |||||||||||||||
Жай заттың сыртқы бейнесі | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
балауыз ақ, сары, қызыл, күлгін, қара металл балауыз ақ (сары кесу), қызыл (сол жақтағы түйіршіктер, оң жақтағы бөлік) және күлгін фосфор
| |||||||||||||||
Атом қасиеті | |||||||||||||||
Атауы, символ, нөмірі |
Фосфор, 15 | ||||||||||||||
Топ типі |
Басқа бейметалдар | ||||||||||||||
Топ, период, блок |
15, 3, p | ||||||||||||||
Атомдық масса (молярлық масса) | |||||||||||||||
Электрондық конфигурация |
[Ne] 3s2 3p3, | ||||||||||||||
Қабықшалар бойынша электрондар |
2, 8, 5 | ||||||||||||||
Атом радиусы |
128 пм | ||||||||||||||
Химиялық қасиеттері | |||||||||||||||
Ковалентті радиус |
107±3 пм | ||||||||||||||
Ван-дер-Ваальс радиусы |
180 пм | ||||||||||||||
Ион радиусы |
35 (+5e) 212 (-3e) пм | ||||||||||||||
Электртерістілігі |
2,19 (Полинг шкаласы) | ||||||||||||||
Электродты потенциал |
0 | ||||||||||||||
Тотығу дәрежелері |
5, 3, 1, 0, −1, −3 | ||||||||||||||
Иондалу энергиясы |
1-ші: 1011,2(10,48) кДж/моль (эВ)
| ||||||||||||||
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері | |||||||||||||||
Термодинамикалық фаза | |||||||||||||||
Тығыздық (қ.ж.) |
(ақ фосфор) 1,82 г/см³ | ||||||||||||||
Балқу температурасы |
44,15 °C (317,3 K) | ||||||||||||||
Қайнау температурасы |
279,85 °C (553 K) | ||||||||||||||
Балқу жылуы |
2,51 кДж/моль | ||||||||||||||
Булану жылуы |
49,8 кДж/моль | ||||||||||||||
Молярлық жылусыйымдылық |
21,6 Дж/(K·моль) | ||||||||||||||
Молярлық көлем | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Жай заттың кристаллдық торы | |||||||||||||||
Тор құрылымы |
кубтық, көлемдік центрленген | ||||||||||||||
Тор параметрлері |
18,800 Å | ||||||||||||||
Басқа да қасиеттері | |||||||||||||||
Жылуөткізгіштік |
(300 K) (0,236) Вт/(м·К) | ||||||||||||||
CAS нөмірі |
7723-14-0 (қызыл) |
Химиялық элементтердің периодтық жүйесінде фосфор III периодта, V топтың негізгі топшасында орналасқан. Салыстырмалы атомдық массасы 31, реттік нөмірі (ядро заряды) 15.