Lénsskipulag
From Wikipedia, the free encyclopedia
Lénsskipulagið var fyrirkomulag um eignarhald og notkun á landi sem notað var í Evrópu á miðöldum (svipað fyrirkomulag var einnig notað í Japan á sjogún tímabilinu).
Listi yfir tegundir stjórnarfars
|
Við fall Rómaveldisins úthlutuðu keisararnir landsvæðum til aðalsmanna sem í staðinn hétu þeim stuðningi sínum. Þessi svæði voru kölluð höfuðból eða herragarðar og aðalsmaðurinn á höfuðbólinu átti landið og allt sem á því var, sem var yfirleitt kastali, lítið þorp og ræktað land. Aðalsmennirnir tóku landið formlega að láni (léni) og var landssvæðið því kallað „lén“ og aðalsmaðurinn „lénsherra“.
Bændurnir fengu að búa á landinu og fengu vernd lénsherrans í skiptum fyrir vinnu eða skatta. Flestir bændur urðu þá ánauðugir bændur og máttu ekki flytja af landinu nema að kaupa sér frelsi (sbr. vistarband). Þessir ánauðugu bændur höfðu það litlu betra en þrælar[heimild vantar], eini munurinn var sá að það mátti ekki selja þá á milli höfuðbóla.
Þeir þurftu oft að vinna 3-4 daga vikunnar fyrir lénsherra upp í leiguna og afganginn af vikunni unnu þeir við að rækta mat fyrir sig og fjölskyldu sína. Sumir bændur unnu eingöngu á akrinum en þeir þurftu þá að borga lénsherranum mikinn meirihluta þess sem þeir ræktuðu.