Danskur ríkisdalur
fyrrum gjaldmiðill Danmerkur / From Wikipedia, the free encyclopedia
Ríkisdalur var gjaldmiðill í Danmörku þar til komið var á samnorrænu myntbandalagi árið 1875 og ríkin tóku upp krónu sem gjaldmiðil. Í Danmörku var myntin köllun ríkisbankadalur eða frá því að danski ríkisdalurinn var endurreistur eftir hrunið mikla árin 1807-1815. Skömmu fyrir myntbreytinguna 1875 var danski ríkisbankadalurinn 96 skildingar en sænski ríkisdalurinn 48 skildingar. Á 18. öld voru í Danaveldi utan þýsku hertogadæmanna aðallega tvær gerðir ríkisdala, annars vegar kúrantdalur sem var pappírsmynt og hins vegar spesía sem var mæld í silfri. Kúrantdalur var pappírsmynt gefinn út af konunglega Kúrantbankanum og var hin venjulega greiðslumynt í Danaveldi til ársins 1815. Spesían var silfurmynt sem var mæld þannig að hver ríkisdalur var 27 grömm af silfri. Á Íslandi var opinbert gangverð milli kúrantdala og spesíu frá árinu 1753 þannig að einn spesíudalur var 12,5 % verðmætari en kúrantdalur. Markaðsverð spesíudala var ennþá hærra í Danmörku, það var 32 % hærra en kúrantdalur árið 1760 og 42% hærra árið 1787 og féll kúrantdalurinn stöðugt í verði og hríðféll svo í hruninu mikla 1807-1815. Við myntbreytingu í Danmörku árið 1816 bauðst fólki að skipta á einum ríkisbankadal og sex kúrantdölum. Spesíur voru í umferð á 19. öld en ekki notaðar í venjulegum viðskiptum heldur frekar til gjafa og sem minnispeningur.[1]
1 ríkisdalur (rigsdaler) = 6 mörk (marck) = 96 skildinga (skilling). Sá gjaldmiðill var kjarninn í tveimur peningakerfum - annarsvegar specie-kerfinu og kúrant-kerfinu. Specie-kerfið byggðist upp á því að 1 skilling jafngilti 263mg (1/1000 úr unsu) af fínhreinsuðu silfri, og hélst sú skilgreining skillings út allt tímabilið. Eingöngu lítil fjárupphæð var skilgreind í specie-kerfinu, en kúrant-kerfið var notað dags-daglega í verðlagningu og vinnulaunum.
Heimildir benda til þess að specie kerfið hafi verið bundið við þýsk Reichsthaler, en ekki er ljóst hve lengi slík binding var í gildi.