![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Un-chad.png/640px-Un-chad.png&w=640&q=50)
Ọnọdụ ala nke Chad
From Wikipedia, the free encyclopedia
Chad bụ otu n'ime mba iri anọ na asaa na-enweghị ala n'ụwa ma dị na ugwu Ndịda Afrrịka, na-atụle ọnụ Ọgụgụ 1,284,000 skewer kilomita(495,755 sq mi), ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ okpukpu abụọ nke France na okpukpu atọ karịa California. Ọtụtụ n'ime ndị agbụrụ na asụsụ dị iche iche bi na ndịda, na ọnụ ọgụgụ dị site na mmadụ iri ise na anọ kwa skwer kilomita na ọdọ mmiri Logone ruo mmadụ 0.1 na mpaghara ọzara B.E.T. (Borkou-Ennedi-Tibesti), nke n'onwe ya buru ibu karịa France. Isi obodo N'Djaména, nke dị na njikọ nke Osimiri Chari na Logone, bụ cosmopolitan n'okike, na ndị bi ugbu a karịrị mmadụ 700,000.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Un-chad.png/640px-Un-chad.png)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/LocationChad.svg/640px-LocationChad.svg.png)
Chad nwere mpaghara ihu igwe anọ. Mpaghara Sahara kachasị n'ebe ugwu na-enweta ihe na-erughị ọnụ Ọgụgụ narị abụọ mm (7.9 in) nke mmiri ozuzo kwa afọ. Ọnụ ọgụgụ mmadụ dị nta bụ ndị na-akwagharị akwagharị, na ụfọdụ anụ ụlọ, ọtụtụ n'ime ha bụ obere anụ na kamel. Mpaghara Sahelian dị n'etiti na-enweta n'etiti ọnụ Ọgụgụ narị abụọ na narị asaa mm (7.9 na 27.6 in) mmiri ozuzo ma nwee ahịhịa sitere ahịhịa / ahịhụ na ogwu, savanna mepere emepe. Mpaghara ndịda, nke a na-akpọkarị mpaghara Sudan, na-enweta n'etiti ọnụ Ọgụgụ nkea:: 700 na 1,000 mm (27.6 39.4 in), na savanna ọhịa na oké ọhịa nke akpọrọ deciduous maka ahịhịa. Mmiri ozuzo na mpaghara Guinea, nke dị na nsọtụ ndịda ọdịda anyanwụ Chad, dị n'etiti ọnụ Ọgụgụ ndịa : otu nde na 1,200 mm (39.4 47.2 in).
Ala nke mba ahụ dị larịị n'ozuzu ya, na ịdị elu na-eji nwayọọ nwayọọ na-arị elu ka mmadụ na-aga n'ebe ugwu na n'ebe ọwụwa anyanwụ site na Ọdọ Mmiri Chad. Ebe kachasị elu na Chad bụ Emi Koussi, ugwu nke na-ebuli nke ọnụ Ọgụgụ ndịa: 3,100 m (10,171 ) n'ebe ugwu Ugwu Tibesti. Ennedi Plateau na ugwu ugwu Ouaddaï dị n'ebe ọwụwa anyanwụ na-emechi onyinyo nke ọdọ mmiri na-agbadata nke nta nke nta, nke na-agbada n'akụkụ ọdọ mmiri Chad. E nwekwara ugwu dị n'etiti na mpaghara Guera na-arịgo ruo 1,500 m (4,921 ).
Ọdọ Mmiri Chad bụ ọdọ mmiri nke abụọ kachasị ukwuu n'ebe ọdịda anyanwụ Afrịka ma bụrụkwa otu n'ime ala mmiri kachasị mkpa na kọntinent ahụ.[1][2] Ebe obibi nke ụdị azụ otu narị na iri abụọ na ọ dị karịa ala ọtụtụ ụdị nnụnụ, ọdọ mmiri ahụ belatara nke ukwuu n'ime afọ iri anọ gara aga n'ihi mmụba nke ojiji mmiri site na ọnụ ọgụgụ na-abawanye ụba na obere mmiri ozuzo. N'ịbụ nke Chad, Niger, Nigeria, na Cameroon gbara ókè, Ọdọ Mmiri Chad ugbu a na-ekpuchi naanị ọnụ Ọgụgụ Otu nde na narị itoolu na iri isii na atọ Skwer kilomita, site na ọnụ ọgụgụ nkea; 25,000 skwer kilomita na afọ 1963. Osimiri Chari na Logone, nke abụọ sitere na Etiti Afrịka Republic ma na-aga n'ebe ugwu, na-enye ọtụtụ mmiri na-abanye n'Ọdọ Mmiri Chad. Chad dị kwa nso na Niger.