Ար բրյուտ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ար բրյուտ (ֆր.՝ Art Brut` կոպիտ արվեստ, այստեղ` չմշակված, չհղկված արվեստ), ֆրանսիացի նկարիչ Ժան Դյուբյուֆֆեի (1945) կողմից կիրառված տերմին, որով արտահայտվում է նկարների և քանդակների հավաքածուի ամբողջականությունը, որ ստեղծվել է ոչ պրոֆեսիոնալ վարպետների կողմից, որոնք թե՛ հասարակական, թե՛ հոգեկան տեսանկյունից համարվում են մարգինալներ (հոգեկան հիվանդներ, հաշմանդամներ, կալանավորներ, տարօրինակ-միայնակներ և այլն)։ Նրանց աշխատանքները կրում են բարձր կարգի ինքնաբերական բնույթ և պրակտիկապես կախված չեն մշակութային կաղապարներից։ Մասնավորապես, Ար բրյուտը հաշվի չի նստում պայմանական արժանահավատության, գեղարվեստի հեռանկարների և պայմանական չափագծերի հետ, չի ճանաչում նյութերի հիերարխիայի իրական և ֆանտաստիկ սահմանազատումները և այլն։
Որպես համարժեք, անգլալեզու գրականության մեջ օգտագործվում է աուտսայդերների արվեստ տերմինը, անգլ. outsider art (տես նաև` Մարգինալների արվեստ), որը 1972 թվականին կիրառեց արվեստագետ Ռոջեր Կարդինալը։ Մոտակա դրսևորումներից են մարգինալ արվեստը, նաիվ արվեստը, երազատեսական կամ ինտուիտիվ արվեստը, ֆոլկ-արվեստը, նոր երևակայություն (ֆր.՝ Neuve Invention), պրիմիտիվիզմ։