Սարկոիդոզ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Սարկոիդոզ, հիվանդություն, որի ժամանակ դիտվում է բորբոքային բջիջների կուտակումների՝ գրանուլոմաների առաջացում[1]։ Հիվանդությունը սովորաբար սկսվում է թոքերում, մաշկում կամ ավշահանգույցներում[1]։ Ավելի հազվադեպ ախտահարվում են աչքերը, լյարդը, սիրտը, ուղեղը[1]։ Այս հիվանդության ժամանակ կարող է ախտահարվել ցանկացած օրգան[1]։ Նշաններն ու ախտանիշները կախված են ախտահարված օրգանից[1]։ Հաճախ ախտանիշներ ընդհանրապես չեն լինում, կամ դրանք շատ մեղմ են[1]։ Եթե ախտահարվում են թոքերը, կարող է դիտվել ծանր շնչառություն, հազ, հևոց և/կամ ցավ կրծքավանդակում[2]։ Որոշների մոտ կարող է զարգանալ Լյոֆրենի համախտանիշը (Löfgren syndrome), որն ուղեկցվում է տենդով, մեծացած ավշահանգույցներով, հոդաբորբերով և հանգուցավոր էրիթեմա կոչվող ցանավորմամբ[1]։
Սարկոիդոզ Sarcoidosis | |
---|---|
Համակարգային գրանուլոմատոզ հիվանդություն | |
Տեսակ | անբուժելի/հազվագյուտ հիվանդություն և հիվանդության կարգ |
Պատճառ | անհայտ[1] |
Հիվանդության ախտանշաններ | Կախված է ախտահարված օրգանից[1] Թոքեր- Սուլող շնչառություն, հազ, հևոց, կրծքավանդակի ցավ[2] Մաշկ-հանգուցավոր էրիթեմա, խոցեր, գունակային խանգարումներ[2] Երեխաներ-քաշի կորուստ, ոսկրերի ցավ, հոգնածության զգացում[2] |
Բժշկական մասնագիտություն | Ռևմատոլոգիա |
Անվանվել է | Ernest Besnier? |
Հոմանիշներ | Սարկոիդոզ, սարկոիդ, Բեսնիեր-Բոեկ-Շոմանի հիվանդություն[3] |
Ռիսկի գործոններ | Ընտանեկան պատմություն[4] |
Ախտորոշում | Հիմնված է ախտանիշների և հյուսվածքների բիոպսիայի վրա[5] |
Տարբերակիչ ախտորոշում | Տուբերկուլոզ |
Բուժում | Իբուպրոֆեն, Պրեդնիզոն, Մետոտրեքսատ[6][7] |
Տևողություն | Մի քանի տարուց մինչև տասնամյակներ[1][8] |
Կանխատեսում | 1-7% մահացություն |
Հանդիպման հաճախականություն | 2015 թվականին 1.9 միլիոն մարդ՝ թոքերի ախտահարումով[9] |
Մահերի քանակ | 122.000՝ 2015 թվականին (թոքային ախտահարում ունեցող հիվանդներ)[10] |
Sarcoidosis Վիքիպահեստում |
Սարկոիդոզի պատճառն անհայտ է[1]։ Ոմանք կարծում են, որ այն կարող է ժառանգական նախատրամադրվածություն ունեցող մարդկանց մոտ առաջանալ ինֆեկցիայի կամ քիմիական նյութերի հանդեպ իմունային պատասխանի հետևանքով[11][12]։ Ընտանիքի՝ սարկոիդոզով տառապող անդամ ունենալը մեծացնում է հիվանդանալու ռիսկը[4]։ Ախտորոշումը հիմնված է նշանների ու ախտանիշների վրա և կարող է հաստատվել բիոպսիայով[5]։ Սովորաբար հայտնաբերվում են մեծացած ավշահանգույցներ երկու թոքերի արմատներում, կալցիումի բարձր քանակ արյան մեջ՝ պարաթիրոիդ հորմոնի նորմալ մակարդակի պայմաններում, անգիոտենզին փոխակերպող ֆերմենտի (ԱՓՖ) բարձր քանակ արյան մեջ[5]։ Ախտորոշումը դրվում է միայն նմանատիպ ախտանիշներ առաջացնող մյուս հիվանդությունները ժխտելուց հետո, ինչպիսին օրինակ տուբերկուլոզն է[5]։
Սարկոիդոզը կարող է բուժվել մի քանի տարվա ընթացքում առանց որևէ դեղորայքային միջամտության[1][8]։ Սակայն որոշ մարդկանց մոտ կարող հիվանդությունը կարող է լինել երկարատև և ծանր ընթացքով[8]։ Որոշ ախտանիշներ կարող են բարելավվել հակաբորբոքային դեղորայք օգտագործելու շնորհիվ. օրինակ՝ իբուպրոֆեն[6]։ Այն դեպքերում, երբ հիվանդությունն առաջցանում է լուրջ առողջական խնդիրներ, օգտագործում են ստերոիդներ. օրինակ՝ պրեդնիզոն[7]։ Մետոտրեքսատը, քլորոկինը կամ ազատիոպրինը կարող են զուգակցված օգտագործվել՝ նվազեցնելու համար ստերոիդների կողմնակի էֆեկտները[7]։ Մահանալու ռիսկը 1-7% է[8]։ Հիվանդության կրկնվելու հավանականությունը այն մարդկանց մոտ, ովքեր արդեն նախկինում տառապել են դրանով, 5%-ից ցածր է[1]։
2015 թվականին թոքերի սարկոիդոզով և թոքերի ինտերստիցիալ հիվանդությամբ ախտահարված են եղել 1.9 միլիոն մարդ, որոնցից մահացել են 122.000-ը[9][10]։ Այն շատ է տարածված Սկանդինավյան երկրներում, բայց հանդիպում է աշխարհի բոլոր անկյուններում[13]։ Միացյալ նահանգներում սևամորթ բնակիչների հիվանդանալու հավանականությունն ավելի մեծ է, քան սպիտակամորթներինը[13]։ Այն սովորաբար սկսվում է 20-50 տարեկանում[4]։ Ավելի հաճախ հանդիպում է կանանց մոտ[4]։ Սարկոիդոզն առաջին անգամ նկարագրվել է 1877 թվականին՝ անգլիացի բժիշկ Ջոնաթան Հատչինսոնի կողմից, որպես մաշկի ոչ-ցավոտ հիվանդություն։