Մեզոամերիկյան լեզուներ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Մեզոամերիկյան լեզուներ (անգլ.՝ Mesoamerican languages), բնիկ լեզուներ են Մեզոամերիկյան մշակութային տարածքի համար, որն ընդգրկում է հարավային Մեքսիկան, ամբողջ Գվատեմալան և Բելիզը, ինչպես նաև Հոնդուրասի, Սալվադորի և Նիկարագուայի որոշ մասեր։ Տարածքը բնութագրվում է լեզվական լայն բազմազանությամբ, որը պարունակում է մի քանի հարյուր տարբեր լեզուներ և յոթ հիմնական լեզվական ընտանիքներ։ Մեզոամերիկան նաև լեզվական բարձր տարածման դիֆուզիա է, քանի որ մի քանի հազարամյակների ընթացքում տարբեր լեզուներով խոսողների միջև երկարատև փոխազդեցությունը հանգեցրել է լեզվական որոշակի հատկանիշների սերտաճմանը տարբեր լեզուների ընտանիքներում։ Mesoamerican sprachbund-ը սովորաբար կոչվում է Mesoamerican Linguistic Area:
Մեսոամերիկյան լեզուները նույնպես առաջիններից էին, որոնք զարգացրեցին գրելու անկախ ավանդույթները։ Ամենահին տեքստերը թվագրվում են մոտավորապես մ.թ.ա. 1000 թվականին (մասնավորապես՝ Օլմեկներ և Զապոտեկներ), չնայած բնիկ գրերի տեքստերի մեծ մասը (օրինակ՝ Մայա) թվագրվում է մ.թ.ա. 600–900 մ.թ. Իսպանացիների մուտքից հետո 16-րդ դարում և շարունակվելով մինչև 19-րդ դարը, մեսոամերիկյան լեզուների մեծ մասը գրվել է լատինատառով։
Մեսոամերիկյան լեզուները պատկանում են 6 խոշոր ընտանիքների՝ մայաների, օտո-մանգուների, միքս-զոկեի, տոտոնականների, ուտո-ացտեկանների և չիբչան լեզուների (միայն տարածքի հարավային սահմանին), ինչպես նաև մի քանի փոքր ընտանիքների և մեկուսիների՝ Պուրեպեչա։ , Huave, Tequistlatec և Misumalpan: Օտո-մանգուաների և մայաների այս ընտանիքների թվում ամենամեծ թվով խոսողներ են համարվում, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի ավելի քան մեկ միլիոն խոսնակ։ Մեսոամերիկյան շատ լեզուներ այսօր կա՛մ վտանգված են, կա՛մ արդեն անհետացել են, բայց մյուսները, այդ թվում՝ մայաների լեզուները, նահուատլը, միքստեկը և զապոտեկը, ունեն մի քանի հարյուր հազար խոսողներ և մնում են կենսունակ։