Իրանի ժամանակակից պատմություն
From Wikipedia, the free encyclopedia
Իրանի ժամանակակից պատմության ժամանակաշրջանը սկսում է 18-րդ դարի վերջից, երբ իշխանության եկավ Աղա-Մահմեդ խան Ղաջարը։ Նա հիմնադրեց Ղաջարիների դինաստիան (1796-1925), որին փոխարինելու եկան Փահլավիները (1925-1979)։ Իրանի իսլամական հեղափոխության հաղթանակով Իրանի ժամանակակից պատմությունը շարունակում իր ընթացքը։
Պատմաբաններն ու հետազոտողները, ուսումնասիրելով Իրանի ժամանակակից պատմության կարևոր դրվագները, նրա համար սահմանել են հետևյալ բաժանումը.
- Աղա-Մահմեդ խան Ղաջարի գահակալությունը,
- Ֆաթհ Ալի շահ Ղաջարի գահակալությունը,
- Ռուս-պարսկական պատերազմներ (1804-1813 և 1826-1828) ու Գուլիստանի և Թուրքմենչայի հաշտության պայմանագրերը,
- Իրանում ծխախոտային բողոքի ակցիաները,
- Իրանի սահմանադրական հեղափոխությունը,
- Իրանի 1921 թվականի (արեգակնային տարվա 1299 թվականի) հեղաշրջումը,
- 1941 թվականի (արեգակնային տարվա 1320 թվականի սեպտեմբերի) անգլո-խորհրդային ներխուժումը Իրան կամ Իրանական օպերացիան,
- Մոհամմադ Ռեզա Փահլավիի գահակալությունը,
- Իրանի նավթի ազգայնացման շարժումը
- Իանի 1953 թվականի (արեգակնային տարվա 1332 թվական) հեղաշրջումը
- Իրանի 1963 թվականի (արեգակնային տարվա 1340 թվական) «Շահի և ժողովրդի Սպիտակ հեղափոխությունը»
- 1979 թվականի (արեգակնային տարվա 1357 թվական) Իրանի իսլամական հեղափոխությունը,
- Իրանի Իսլամական Հանրապետության պատմությունը։