Բեռնարդ Լյուիս
From Wikipedia, the free encyclopedia
Բեռնարդ Լյուիս, (անգլ.՝ Bernard Lewis մայիսի 31, 1916(1916-05-31)[9][10][11][…], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[4] - մայիսի 19, 2018(2018-05-19)[9][11][12][…], Voorhees Township, Քեմդեն շրջան, Նյու Ջերսի, ԱՄՆ[9])[13], բրիտանացի, ամերիկացի պատմաբան՝ մասնագիտացած արևելագիտության մեջ[14]։ Հայտնի է նաև որպես հասարակական մտավորական և քաղաքական մեկնաբան։ Լյուիսը Փրինսթոնի համալսարանում Մերձավոր Արևելքի գիտությունների պրոֆեսոր է եղել։ Լյուիսի փորձաքննությունը հիմնված էր իսլամի պատմության և իսլամի ու Արևմուտքի միջև փոխգործակցության վրա։
Նախքան արտաքին գործերի նախարարություն ուղարկվելը, Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին Լյուիսը որպես զինվոր ծառայել է բրիտանական բանակում՝ արքայական զրահապատ կորպուսում և հետախուզական կորպուսում։ Պատերազմից հետո վերադարձել է Լոնդոնի համալսարանի Արևելագիտության և Աֆրիկայի գիտությունների դպրոց և նշանակվել Մերձավոր և Միջին Արևելքի պատմության նոր ամբիոնի վարիչ։
2007 թվականին Լյուիսին կոչել են Միջին Արևելքի արևմտյան առաջատար մեկնաբան[15]։ Ոմանք քննադատել են Լյուիսի հիմնական և ընդհանրացնող մոտեցումը մուսուլմանական աշխարհին, ինչպես նաև նրա հակվածությունը վերահաստատելու այն վարկածները, որոնք վիճարկվել են վերջին հետազոտությունների արդյունքում։ Քաղաքական մակարդակում, Լյուիսին վստահել են իսլամի մշակութային թերարժեքության պատկերը վերականգնելու և ջիհադի վտանգները շեշտադրելու գործում[16]։ Նրա խորհրդին էին հետևում նոր պահպանողական քաղաքականություն մշակողները, այդ թվում նաև Բուշի վարչակազմը[17]։ Այնուամենայնիվ, Իրաքի պատերազմին նրա ակտիվ աջակցությունը և նոր պահպանողական իդեալները այդ ժամանակվանից հսկողության տակ են անցել[18][19][20][21][22][23]։
Լյուիսը աչքի է ընկել նաև Էդվարդ Սաիդի հետ ունեցած բանավեճերի համար, որը մեղադրում էր Լյուիսին և այլ արևելագետներին իսլամը խեղաթյուրված ներկայացնելու և արևմտյան իմպերիալիստական իշխանության նպատակներին ծառայելու մեջ[24], ինչին Լյուիսը պատասխանել է՝ պաշտպանելով արևելագիտությունը՝ որպես մարդասիրության նիստ և մեղադրելով Սաիդին թեման քաղաքականացնելու մեջ[25][26]։ Լյուիսը պնդում էր, որ Հայոց Ցեղասպանության զոհերը երկու ազգայնական շարժումների միջև պայքարի արդյունքն են եղել[27], և որ Օսմանյան կառավարության կողմից հայ ազգը բնաջնջելու մտադրության ոչ մի ապացույց չկա[28]։ Այս տեսակետները մի շարք գիտնականների դրդեցին մեղադրել Լյուիսին ցեղասպանության ժխտման և պատմական ժխտողականության մեջ, և 1995 թվականին Փարիզի Գերագույն դատարանի կողմից հաջող դատական հայց հարուցվեց նրա դեմ[29]։