Nulowy meridian
From Wikipedia, the free encyclopedia
Nulowy meridian je tón meridian (połkruh, kotryž padorunje k zemskemu ekwatorej steji a wot sewjerneho k južnemu čopej dźe), wot kotrehož so geografiska dołhosć k wuchodej a k zapadej liči.
Jeho postajenje je poprawom připadne, ale je so přez mjezynarodne dojednanje (Mjezynarodna meridianowa konferenca 1884) do meridianoweje runiny Londonskeje hwězdarnje Greenwich połožił a pomjenuje so tohodla často Greenwichski meridian (Meridian domu Flamsteed House hwězdarnje Royal Greenwich Observatory). Hač do toho su so rozdźělne nulowe meridiany wužili.
Po standardźe so geografiska dołhosć wot nuloweho meridiana pozitiwnje k wuchodej liči (0° hač do 360°), ale město toho je tež wuchodna dołhosć (0-180° wuchod) a zapadna dołhosć (0-180° zapad) rozšěrjena. Jako skrótšence so W abo E za „wuchod“ a Z abo W za „zapad“ wužiwatej. Symbol E (jendźelsce za „East“, francosce „Est“) je zdźěla w němčinje z wašnjom, zo by zaměnjenju z nulu zadźěwało. Na zapadnej hemisferje (předewšěm w USA) je přećiwo mjezynarodnej normje tež zapadne ličenje wot 0-360° z wašnjom.
Dźensniši standard, nulowy meridian poćahoweho systema WGS84 a ETRS89/GRS80, njeje na zemski powjerch wjazany, ale na modelowany geodetiski datum, dokelž meridiany w dokładnišim ličenju na krutych městnach powjercha njejsu (kontinentalne přesunjenje, mocy chodźenja morja). Dźe přez Greenwichski park, přez 100 metrow na wuchod wot historiskeje Greenwichskeje „turistiskeje linije“ stareje hwězdarnje Greenwich.